Een uitdagende klus.

[tuoh]

Na het uittekenen is het tijd voor het"echte" werk, namelijk zoveel mogelijk hout verspanen

Twee stukken droog robinia afgekort en binnengerold.
Na een dikke twintig jaar onder een afdak opgeslagen te zijn schommelt het vochtgehalte tussen de 14,8 bovenaan en 20%rv aan het eind dat op de grond ruste.
Buiten wat kopscheuren valt het voor de rest goed mee. Ik verwacht nauwelijks nog krimp in de toekomst, het hout is na al die jaren opslag al serieus verdicht.


Eerst de schors eraf gesneden, daarna kon het op de draaibank.


Cilinder op overmaat draaien en de koppen al eens vlak draaien.


Met dit warme en droge weer er maar snel een paar lagen lijnolie opgesmeerd.
Volgende stap word het uitboren van de centers.


En omdat ik deze morgen toch al met de kettingzaag aan het rondzwaaien was
Een stuk extra afgekort om het nodige materiaal voor de nieuwe ronde pennen uit te zagen.

 

[vanboomtotbeeld]

Na het uittekenen is het tijd voor het"echte" werk, namelijk zoveel mogelijk hout verspanen

Twee stukken droog robinia afgekort en binnengerold.
Na een dikke twintig jaar onder een afdak opgeslagen te zijn schommelt het vochtgehalte tussen de 14,8 bovenaan en 20%rv aan het eind dat op de grond ruste.
Buiten wat kopscheuren valt het voor de rest goed mee. Ik verwacht nauwelijks nog krimp in de toekomst, het hout is na al die jaren opslag al serieus verdicht.
Bekijk bijlage 78289

Eerst de schors eraf gesneden, daarna kon het op de draaibank.
Bekijk bijlage 78290

Cilinder op overmaat draaien en de koppen al eens vlak draaien.
Bekijk bijlage 78291

Met dit warme en droge weer er maar snel een paar lagen lijnolie opgesmeerd.
Volgende stap word het uitboren van de centers.
Bekijk bijlage 78292

En omdat ik deze morgen toch al met de kettingzaag aan het rondzwaaien was
Een stuk extra afgekort om het nodige materiaal voor de nieuwe ronde pennen uit te zagen.
Bekijk bijlage 78293

Worden dit de twee naven van de wagenwielen? Ik had gedacht dat je daarvoor gewaterd iepen zou nemen.

De latjes (laatste foto) zijn vast bedoeld voor de deuvels om de velgsegmenten met elkaar te verbinden?

BTW: Ik ben nog eens in de genealogie van mijn familie gedoken. Een oom van mij (Willem Hubertus Wijnhoven) was radmaker. Hij overleed in 1961 op 94-jarige leeftijd, dus toen was ik 17 jaar Ik heb hem jammer genoeg nooit aan het werk gezien. Maar mijn vader, timmerman, heeft vaak over zijn werk verteld. Dat verhaal over die natte naven heb ik vast verkeerd onthouden: ze zullen wel nat voorgedraaid zijn en daarna te drogen gelegd. In ieder geval was het (met handkrachtaandrijving) heel zwaar werk.
Succes met je restauratiewerk!

 

[tuoh]

Beschikbaarheid is alles, gewaterd iepen heb ik niet liggen, droog robinia wel Deze laatste soort is zelfs beter dan iep (voor dit doel)
Beter dan robinia vind je in Europa niet, qua duurzaamheid en taaiheid gewoon top.
Alleen is de beschikbaarheid aan rechte stammen nogal problematisch. Is eigen aan de groei van de soort.

De "latjes" gaan dienen om nieuwe ronde pennen te maken aan de spaken.

 

[tuoh]

De naven in wording opnieuw ingespannen om de gaten te boren.
Bij het finale draaiwerk worden de gaten nog deels conisch uitgedraaid.

Eerst het stof eens van de steunbril geblazen
Daarna met een HM "Zobo" boor van 35mm de kern uitgeboord.


Klein bier voor de "Stronghold" van Oneway.


Yep, ik zie licht aan het eind van de tunnel

 

[Pel]

Dat worden mooie stevige asse, geen haarscheurtje te zien die zijn gortdroog.

Groet Pel.

 

[tuoh]

Besloten om de stalen ringen, welke rond de naven komen te zitten, er op te persen. Een vijzel van 5 ton zal de klus wel kunnen klaren denk ik. Anders heb ik nog een hydraulische krik achter de hand die 8 ton kan duwen

De zittingen voor de nieuwe ringen draai ik ruim 1 à 1,5mm groter van diameter. Aan de buitenkant komt er een klein schuin facetkantje, vergemakkelijkt het opzetten van de ringen. Bij de ringen zelf word aan binnenkant één scherpe hoek mooi rond gelegd, dit om het afstropen van het hout te vermijden.
Ook ga ik de zitting eerst insmeren met lijnolie en dan pas persen. Wat "smeermiddel" eraan is nooit slecht, en de lijnolie droogt nadien toch op.

Dit alles heeft voor gevolg dat er een soortement perskader moet komen. Met wat restjes afvalhout, een paar draadstangen van M20 en twee stukken dikwandige chauffage pijp moet dat wel lukken.

Alle onderdelen liggen nu klaar om morgen het spul te monteren.
Voorlopig alles al eens los in elkaar gezet om te zien of er geen onaangename verassingen uit de hoek kwamen, niet dus, alles past.

De ingrediënten op een hoopje. Een oude stalen ring wat aangepast om als drukstuk te gaan functioneren bij het persen van de nieuwe ringen.
Heb de diameter van de oude ring iets groter gemaakt dan de nieuwe, zo ben ik zeker dat enkel de nieuwe op de naaf gaat klemmen


Voorlopig in elkaar gezet.


Een voorgedraaide naaf al eens gepresenteerd op de pers.
Er ontbreken wel nog wat onderdelen op de foto, maar het geeft toch al een idee hoe één en ander gaat gebeuren.

 

[tuoh]

Klaar voor actie.




Ps: die houtwormen in het stuk beuk zijn al van schrik gaan lopen

 

[vanboomtotbeeld]

Succes met de volgende actie. Ik begrijp dat je de ringen er op drukt en niet verhit en erop krimpt. Geen idee wat de benodigde schuifkrachten zijn. De M20 draadeinden kunnen samen 14,8ton hebben als het staal 37 is, dus daar zal het niet op stranden. Je gaat nu eerst voetballen zeker?

 

[tuoh]

Nee toch niet. Voetbal kijk ik niet naar, zie wel 22 man op het veld maar de bal is constant zoek

De te verwachten schuifkrachten counter ik al deels door eerst een laag lijnolie op de zitting te smeren. Dat het "glijmiddel" nadien uithard is mooi meegenomen.

 

[tuoh]

De pers heeft de klus met gemak geklaard, ringen geperst op een zitting die 1,5mm groter gedraaid was.
Zelfs geen lijnolie nodig gehad om één en ander wat te "smeren". De vijzel had totaal geen moeite om die dingen erop te drukken, enkel wat gepiep en gekraak van het tegenspartelend hout dat ingesnoerd werd

Op het laatste moment de profilering nog aangepast van een bol profieltje naar een hol exemplaar, vind deze laatste "eleganter" staan op de naven.


Eerste ring onder de pers.


Een minuutje later.


En weer wat later.


Ingesopt met lijnolie, klaar voor de volgende stappen.

 

[Pel]

Twee mooie asse van heel mooi hout, prachtig met de olie er op.

Groet Pel.

 

[Superkees]

En die Amerikanen maar moeilijk doen met hun heet gestookte ringen.

Ik ben benieuwd hoe de buitenste ring er om gaat.

 

[WR1944]

En die Amerikanen maar moeilijk doen met hun heet gestookte ringen.

Ik ben benieuwd hoe de buitenste ring er om gaat.

Ik denk niet dat het heet stoken van ringen om houten wielen of tappen iets typisch Amerikaans is. Het is een algemeen gangbare methode die naar mijn beste weten wereldwijd wordt toegepast. Ik heb het in ieder geval "live" in Frankrijk, Duitsland en Nederland kunnen aanschouwen. Daarnaast is er op het Internet genoeg over te vinden uit alle windstreken. Vooral het bepalen van de lengte van de ring vond ik altijd een prachtig staaltje van empirische benadering.

 

[Piet Groeneweg]

En die Amerikanen maar moeilijk doen met hun heet gestookte ringen.

Ik ben benieuwd hoe de buitenste ring er om gaat.

Dat is hier ook heel gebruikelijk om de ringen/metalen banden heet te stoken. Niets Amerikaans aan.

 

[tuoh]

Klopt, spelen met de uitzetting van verhit staal is de norm bij de bouw van houten wielen.
Maar niks zegt dat je daar geen ander systeem kunt tegenover zetten, er zijn tegenwoordig meer mogelijkheden op dat gebied dan vroeger

Bij het plaatsen van stalen ringen rond de naaf komt het erop aan om een "te kleine" stalen ring over een stuk hout te frommelen.
Met warmte "groeit" de stalen ring tot ie erover past, met persdruk dwing je de stalen ring over een "te groot" stuk hout. Bij beide is het onderlinge verschil in grootte van dezelfde orde ( 1 à 2mm) voor de banden rond de naven welteverstaan. Een stuk staal van 390mm lang zet nu éénmaal minder ver uit dan een stuk van 4m lang

Werkt dit trucje altijd en overal? Nee dus, alles hangt af van de densiteit van het stuk hout, bij zachte houtsoorten gaat het bijvoorbeeld niet werken. Het droge robinia met de dichte jaarringen is echter prima geschikt voor dit doel, net als de meeste andere Europese loofboomsoorten trouwens.

Ik ben er zeker van dat ik bij het plaatsen van de stalen banden rond de naven dezelfde spanning bereikt heb als bij de "normale" manier van werken. En dit zonder verkoling van het hout ertussen.

Datzelfde trucje moet ook bij het plaatsen van de stalen loopvlakken opgaan, hout moet qua sterkte nu éénmaal onderdoen voor staal. Het staal gaat niet rekken, maar de diverse houten onderdelen kunnen wel samengedrukt worden tot eenzelfde waarde als bij verhit staal mogelijk is.

Als je maar genoeg persdruk achter de hand hebt past uiteindelijk alles

 

[tuoh]

De eerste naaf draait op de as, straks volgt nummer twee

Kamers uitdraaien zodat de "bussen" er kunnen in geperst worden, 0,5mm kleiner gedraaid dan de diameter van de messing "bus".

Achterkant naaf.


Voorzijde naaf. De zeskant bewust aan de "bus" gelaten, zo worden deze later opgegoten met epoxy, dit om eventueel meedraaien te counteren.


En draaien maar, op de as welteverstaan.


De "bussen" zijn op hun plaats geperst met het stukje eigenbouw
Het gat door de naaf is conisch uitgedraaid met de "Huntertool" werkt als een fluitje van een cent in de nauwe opening.

 

[vanboomtotbeeld]

Het gaat allemaal heel erg gepland en doordacht wat ik zie. Proficiat met de resultaten.
De wielen hoeven straks niet veel kilometers te maken, anders waren de bussen best kort. Ga je er rijkelijk vet aan smeren voordat ze gemonteerd worden?

En dan is de volgende stap zeker de gaten voor de spaken zuiver uitgelijnd en op maat maken. Eerst boren en vervolgens uitsteken?

 

[Seek]

Had ik al mijn complimenten gegeven met het werk tot dusver? Bij deze dan. Knap werk.

Vroeger heb ik een aantal klassieke BMW motorfiets motorblokken gereviseerd en daarbij gaat alles met warmte. Aluminium huis opstoken tot zo'n 150 graden en dan snel de krukas erin lepelen, dat gaat gesmeerd. Alles ging met warmte in die machines, ik had geen pers thuis staan.

De pers die je gemaakt hebt verbaasde me wel een beetje. 5 ton op een wormstekig stukkie beuken?

 

[Superkees]

Zit er maar aan één kant een bus? Ik neem aan dat er aan twee zijden een bus zit en dat de as er helemaal door gaat? Waarbij ik me meteen af vraag van af wanneer lagers worden toegepast.

 

[tuoh]

@Seek, bedankt.
En dat wormstekig stuk hout is toch heel wat sterker dan het lijkt hoor
Die paar gaatjes maken voor de sterkte niks uit, het is kwartiers beukenhout met de houtnerf verticaal, en twee "steunpunten" op 350mm uit elkaar.
Kan het niet testen, maar ik denk dat je minimum een krik van 30 à 40 ton nodig hebt om dat stuk hout te breken op die korte afstand




Beide naven zitten nu op hun plaats en draaien vlot rond. Er komt nog wel per naaf één vetnippel in te zitten. De conische boring heeft juist 2mm speling rondom de tap, als dat vol vet gaat zitten bolt die kar vanzelf
Voor zo ver ik weet zijn er bij karren nooit lagers gebruikt. Nu misschien wel bij die moderne koetsen voor het (wedstrijd)mennen.
Ik herinner me nog wel het (karre)vet dat vroeger gebruikt werd, een dik vuilgeel en stinkend goedje dat je nauwelijks van je handen kreeg



En omdat het nu toch warm weer is, de epoxy maar eens bovengehaald en de eerste twee bussen aangegoten.
Er maar even een draadstang doorgestoken, zo word de bus strak tegen de zitting geperst en kan het epoxy niet weglekken langs onder.




De volgende stap word het opnieuw kalibreren dan de pennen in de breedte.
Die dingen zijn al eens gebruikt en daardoor zijn de breedtes van de pennen niet allemaal gelijk meer. Het ene gat zal al eens wat smaller geweest zijn dan het andere.
Omdat ik geen zin heb om elk gat op maat te hakken voor één welbepaalde pen, ineens maar alle pennen opnieuw op breedte zagen en de juiste hoek meegeven.
Daarna komt het boren van de gaten in de naven, en het juist uithakken ervan. Eén zijde blijft haaks de andere zijde krijgt een hoek van 2° mee.

Ps: er zitten inderdaad twee bussen per naaf in, de astappen zijn doorgaand met aan de ene kant linkse draad en aan de andere zijde rechtse draad voor de overbemeten moeren.