schaven, beitels, keerbeitels, slijphoeken (discussie)

[Caspar Labarre]

Wat ik zo mooi vind is dat dit prachtige mechanisme waarschijnlijk voortgekomen is uit het maken van concessies tussen uitersten.

De ideale schaaf zou een slijtagehoek hebben die gelijkstaan aan de aanvalshoek van de beitel. Dit zou betekenen dat er bij het africhten van de zool geen vergroting van de mond plaatsvind. Ik heb tekeningen gezien van schaven met enkele beitel die ongeveer dezelfde hoek hebben maar nooit precies dezelfde. het is een concessie. Ik heb dit nooit uitgeprobeerd maar denk wel dat er een kans bestaat dat als de mondopening een veelvoud van de dikte van de spaan is, het wel kan werken.
Met dubbele beitel is deze concessie veel groter omdat een gekeerde spaan zich eigenlijk gedraagt alsof hij met een hogere hoek is afgenomen en moet de slijtagehoek dus veel rechter zijn. Maar ook niet te recht want dan is de mondopening veel sneller te groot dan bij 75.

Effin.. de verhaallijn is een beetje weg, maar ik vermoed dat er wel wat gedacht kan worden rondom dit gegeven..!

 

[Seek]

Dus de voorkant van de keerbeitel heb je op 30 graden geslepen? Ik dacht dat de keerbeitel dannauwelijks effect heeft. Maar Nooit te oud om wat te leren. Denk je dat de maat van de mond van de schaaf nog invloed heeft? Hoeveel ruimte heb jij voor de beitel zitten?

Ik heb nog een mooie Engelse zoetschaaf liggen waar ik mee experimenteren kan.

 

[Seek]

Als achtergrond info. In de Seaton chest schaven van eind 18e eeuw hebben de enkele schaven een slijthoek (wear angle) van 75 graden maar de dubbele schaven hebben 90 graden! Het was toen nog niet uit ontwikkeld schijnbaar.

 

[Caspar Labarre]

0,8mm is de opening en denk zeker dat dit invloed heeft. Het moet de spaan moeilijk gemaakt worden om eruit te komen om het bedrukkende effect te krijgen over je afname!

Het is niet zo extreem, alles werkt. maar wat heeft het minste nadeel. Alles heeft zijn concessies.

Een standaart Ulmia schaaf heeft de geometrie die ik beschreef op de keerbeitel maar de slijtagehoek is 90, dus dat is dan weer een achteruitgang. Of een makkelijkere keuze...? zijn onkundige mensen minder snel geneigt om te klagen dat de schaaf niet werkt omdat hij vol loopt.

Uiteindelijk word er veel gemaakt zonder dat men bewust is van de praktische aspekten van alle keuzes die zich uiteindelijk door de jaren heen, en altijd door stom toeval of als gevolg van een ander dom idee tot stand komen en de kunst is het om te herleiden en uit te kristaliseren maar dat doet lang niet iedereen, kijk naar de beroemste schavenmakers van dit moment, die geen idee hebben wat dit allemaal betekend. Denken dat de keerbeitel een marketing gimmick was...alsof 300 jaar lang mensen voor de gek te houden zijn...

90 graden keren werkt prachtig maar dan moet je mond wat groter zijn en moet je wat harder duwen, maar ook dit is weer afhankelijk van de houtsoort en de dikte van de spaan. ik bedoel de factoren zijn ontelbaar.

Ik gebruik nu gewoon 45 graden aanvalshoek, omdat deze niet voor niets meestal gehanteerd word. Het is een concessie tussen hoe dik je vouw kan zijn en hoe laag jij toch kunt snijden. Het is gewoon prachtig!

Een dunne beitel vind ik fijner als je hem vaak moet slijpen zoals bij een nr 5 die ik nu graag gebruik voor het harde werken.

Echte oude schaafbeitels waren meestal vrij dun...omdat het staal duurder was?of omdat het beter was...? wie zal het zeggen.

 

[Seek]

Ik zit nu op schiphol dus een beetje lastig om alles gelijk te proberen maar zo gauw ik terug ben ga ik dat zeker doen.

Inderdaad heel oude beitels zijn max 3 mm dik terwijl latere schaven een beitel hadden van zo'n 4.5 mm. Wel moeilijker om een houten schaaf te maken waar de beitel niet klappert met zo'n dunne beitel. De bedding wodrt veel kritischer. VoorL als het een enkele beitel betreft.

 

[Caspar Labarre]

Niet als de bedding hol is en de beitel enkel achteraan en vooraan drukt.

De druk van de wig moet ook op de bult aan de voorkant geconcentreerd zijn, zoals een bailey schaaf die dit gegeven prachtig gemoderniseerd heeft door de dekbeitel.

Als de schroef de keerbeitel aan draait is deze meestal licht hol aan de bovenkant, dat is prachtig dan kun je een vlakke onderkant toepassen bij de wig om de druk te kunnen controleren. Altijd de wig strakker maken bij de punt dan achteraan.

 

[Caspar Labarre]

 

[Woruta]

Kun je misschien een foto van de schaafbeitel plaatsen? En dan met name de keerbeitel. Mijn krullen worden steeds mooier, maar ben nog op zoek naar "stijve" krullen

 

[Caspar Labarre]

Ik ben bang dat, dat wat van belang is niet te zien is op een foto.
De tekening die ik poste is die te abstract?
Ik raad aan de bovenkant van de keerbeitel, zoals hij is gewoon met rust te laten en enkel onderkant waar deze aansluit met de beitel van een gelijk vouwtje te voorzien. Onder de sluithoek wel te verstaan, zodat enkel de voorrand de beitel raakt.
Je kunt eventueel als de bovenrand gaar is, langzaam op een slijpsteen een gesloten toestand opzoeken door de beitel licht op te tillen. Als er een beetje water op de steen licht kun je dit goed zien omdat er beweging ontstaat als de rand sluit met de steen.

Weet dat het aller belangerijkste om te weten , los van de keerbeitel. dat er niet een instelling voor alle houtsoorten bestaat. Grenen schaaft heel anders dan Kersen of eiken.

Als je lekker gaat op een balke vuren, kijk niet gek op als je niet door het eiken plankje heen komt. Je moet voortduren klooien met je instelling. ook omdat er verandering plaatsvind naar maten de beitel botter word. Bij een zoete afname, zeker op grenen of lariks neemt deze snel geen krullen meer af maar enkel draden, dan zou ik denken en dat dacht ik ook gisteren, wat is er nu weer aan de hand met die keerbteitel...maar was even vergeten dat ik tussendoor een paar halen over noestig Iepen was gegaan en de vouw behoorlijke miniscule schade opgelopen had.
Neem dus niet te snel conclussies maar weeg verschillende factoren af:

Zool vlak?
Depressie achter de mond?
Liever een bolle zool dan een net niet helemaal vlakke en meer druk vooraan en achteraan de schaaf dan voor de mond!
Mijn zolen zijn altijd een tiende mm of minder bol met een depressie van een tiende mm achter de beitelmond van een paar cm.
beitel scherp? Je kunt met het licht spelen en kijken naar de rand, je ziet schaden door de reflektie van de deukjes op micro niveau.
balkjes zijn anders dan planken!

Wat voor schaaf gebruik je?

 

[Caspar Labarre]

Hey kees als de vouw te zwak word en te snel randjes krijgt omdat het gewoon ijzer is, kun je zoals ik gisteren met succes heb gedaan de rand licht afronden, haal hem een paar keer rechtop zonder al te veel druk over je afwetsteen, met een afrondende beweging dan maak je de rand licht bot zonder dat er echt een muurtje ontstaat, standaart keerbeitel heet dit ook....

 

[Steven Gauwberg]

Heb net een filmpje geplaatst in de juiste rubriek, zal iedereen die hier belandt wel interesseren

Weer lekker aan het schaven, Caspar!

Groeten,
Steven

 

[Seek]

Hmmm. Ik heb hier nog geen succes mee. In mijn Nooitgedagt heb ik de keerbeitel op 35 graden geslepen. De schuine wand voor de beitel heeft een hoek van 80 graden dus dit leek me wel een goede hoek die aansluit bij jouw experiment. Maar als ik mijn testbalkje esdoorn pak, en tegen de draad in schaaf, dan krijg ik geen mooi oppervlak. De krullen lijken wel op die uit jouw schaaf komen.

Mond is ongeveer 1mm. Beitel net geslepen. krullen ongeveer 0.05mm dik. Met een steilere hoek geslepen op de keerbeitel kan ik dit balkje wel tegen de draad in helemaal glad schaven.

 

[Caspar Labarre]

hoe dicht staat de keerbeitel op de vouw?

 

[Caspar Labarre]

moet echt rond een tiende mm voor de rand staan

 

[Seek]

Lastig te meten, maar hij staat nu weer een stukje dichterbij. Iets van 0.1 tot 0.2 mm. En ik moet zeggen, dat gaat al veel beter! Ook dikkere krullen van zo 0.7mm gaan nu zonder tearout. Ik begin me al te verbazen! Mooi glimmend hout, ook rond de kwast

Morgen ga ik eens proberen met andere soorten hout.

 

[Caspar Labarre]

dat is goed nieuws!

Werken doet ie zovieso dus..

 

[Seek]

Caspar, je tekening vanje eerste post over dit onderwerp kan ik trouwens niet zien. Ongeldige bijlage krijg ik retour.

Wat ik me vanochtend afvroeg is, hoe weet je dat de wrijving tussen krul en de wand van de schaaf invloed heeft? Heb je ergens hierover gelezen?

 

[Woruta]

Filmpjes Kees, filmpjes willen we zien!

 

[Caspar Labarre]

 

[Caspar Labarre]

Ik heb het nog nooit ergens gelezen maar het is me ooit verteld.

De realisatie kwam pas nadat ik de mechaniek echt begon te snappen.

Heb het nog nooit ergens gelezen maar ik vermoed dat de meeste echte vaklieden uit het verleden geen schrijvers waren.

Het komt uit een traditionele timmeropleiding in Frankrijk, ook de depressie achter de mondopening werd daar al toegepast en het verstoppen van de mond met je hand bij een profielschaaf. Maar ik weet niet precies wat er echt gedoceert is en wat zelf bedacht is.
Zoals ik al zei werden dingen gewoon gedaan zonder te weten dat het goed is of niet goed. Ontwikkelingen komen langzaam maar verdwijnen snel, omdat de motivatie zelden bij de ontwikkeling ligt..?
Trouwens, ik las gisteren (met een woordenboek) in de roubo dat de bedding in de lengte licht hol moet zijn om een goede werking van de wig te verkrijgen. Wisten ze toen dus ook al. Stanley beddingen zijn ook hol, de latere tenminste.