functie van de blok / bankschaaf en dunner maken van balken

hans81

Actieve deelnemer
30 dec 2020
238
18
Hallo iedereen,

ik heb al enkele topics op dit forum geopend over elektrisch houtbewerkingsgereedschap zoals o.a. een bovenfrees en zaagtafel. Ik wilde namelijk misschien mijn eigen raamkozijnen gaan maken uit onvrede van het werk van aannemers / "timmermannen" die bij mij verbouwingen hebben gedaan: vaak liet de afwerking te wensen over en koos men voor materialen waar ik niet achter stond zonder overleg. Door het zelf te doen houd ik hier controle over. Maar ik realiseer mij ook dat het een makkelijk te onderschatten vak is.

Aanvankelijk dacht ik alleen aan elektrische apparaten die prijzig, groot en lawaaiig zijn, zoals een zaagtafel, vandiktebank, freestafel e.d. Omdat dit veel ruimte gaat innemen, veel stof gaat produceren en duur is (als je degelijke professionele apparatuur wilt), heb ik eerst van dit idee afgezien.

Nu kwam ik op het idee dat veel ook mogelijk is met handgereedschap. Het kost vast meer tijd, maar ik wil het proberen met een eenvoudig project: een deurpost. Ik koop dus eerst een sponningschaaf en ik heb al een Japanse zaag. Beitel slijp gereedschap heb ik ook al.

Wat ik steeds lees is dat de blokschaaf een basis gereedschap is van de houtbewerker. Nu begrijp ik nog niet goed wat het nut precies is: het glad en vlak schaven van hout lees ik. Maar stel dat je vooral met rechte balken werkt die al vlak en redelijk glad bij levering zijn? Is de blokschaaf dan overbodig?

Ik kan mij wel voorstellen dat je een balk wat dunner wilt maken. Doe je dit dan met een blokschaaf? Of zaag je hem met een schulp zaag? Of gebruik je dan een "roffelschaaf" om eerst snel veel ruw hout weg te halen en vervolgens af te werken met een rijschaaf? (Veritas scrub plane PM-V11 - Baptist)

Zoals jullie lezen heb ik er nog weinig verstand van. Maar wel veel zin om er mee te beginnen!
 
J

j1eke

Guest
De methode hangt een beetje af van de hoeveelheid die je wilt verwijderen en ook van je eigen ervaring. Als je nog niet erg bedreven bent met de handzaag, of geen goede schulpzaag hebt, is alles schaven een veilige optie.
De blokschaaf is inderdaad voor de afwerking, de laatste paar millimeter. Een roffelschaaf is meer voor het snel enigszins vlak maken van hout en het snel verwijderen van veel hout. Of er wat uitbreekt maakt dan niet zoveel uit, je doet daarna toch nog een ronde met een gewone schaaf om alles echt vlak en glad te maken. Dus of je nou lelijk gaat zagen, een botte vandiktebank gebruikt of een roffelschaaf maakt niet uit, zolang je maar nooit over je lijn komt.
Vandaar dat ze de blokschaaf ook de basis noemen, je komt er altijd weer bij uit omdat het de laatste stap is in het passend maken van het hout.
Bij alles geldt dat je gewoon goed moet (blijven) kijken en voelen. Als je het hout glad genoeg vindt, dan is het glad genoeg, zeker als je je eigen klant bent. Je krijgt er snel wat gevoel voor, zodra je de basis hebt zou ik gewoon eens beginnen en dan merk je snel wat wel en niet werkt. Je zal her en der wel een uurtje verspelen, maar zo leer je het snelst welke methode goed werkt voor jou en wat je graag evt machinaal zou willen doen voortaan.
 
  • Leuk
Waarderingen: bekedc

Handtools only

Actieve deelnemer
3 nov 2018
688
717
de buurt van den bosch
Een blokschaaf of bankschaaf gebruik je op het laatst om je werk mooi glad te maken.
om bijvoorbeeld rechte gladde balken wat smaller te maken dan gebruik je een rijschaaf no 7 en 8.
als er wat meer af moet dan kan je inderdaad zagen gebruiken.(schulpzaag)
en bij grof werk gebruik je eerst een roffelschaaf dan de voorloper no 6, rijschaaf no 7 of 8 en dan eventueel nog de bankschaven.
Dit is veel werk en is ook niet zo eenvoudig,maar het geeft je wel voldoening dat je iets maakt zonder machines . ik doe niets anders.(gebruik van winding sticks bij lange lengtes is zeker aan te raden)
Je gaf ook aan dat je machines duur vindt,maar met echt goed handgereedschap ben je ook niet goedkoop uit.
 
Laatst bewerkt:

boertje125

Post veel
17 okt 2013
2.058
392
ik zou zeggen probeer eens een stuk ruw hout met de hand tot een ouderwets raamprofiel om te vormen.
(gewoon recht met 1 simpele sponning)
en overweeg dan of je die tijd wilt besteden aan het op maat maken van je hout

ik adviseer je de profielen kant en klaar te kopen.
(en modern profiel met sponningen voor raamrubbers etc is met de hand m.i. niet te doen)
komt nog bij dat die profielen nauwelijks duurder zijn dan ruw hout in kleine hoeveelheden
je kan je dan nog voldoende uitleven met het maken van de verbindingen etc.
 

hans81

Actieve deelnemer
30 dec 2020
238
18
Hartelijk dank voor alle reacties, tips en adviezen! Ik zou toch graag eerst proberen zelf ook de profielen zelf te maken, maar als het tegenvalt kan ik altijd uitwijken naar kant-en-klaar.

Dan heb ik nog een volgende vraag: ik heb momenteel een kleine inklapbare werkbank van het merk Wolfcraft:


En ik heb een houten schraag. Hiermee bewerk ik tot nu toe hout. Maar een wat grotere, zwaardere werkbank van hout lijkt mij handiger en prettiger werken. Nu wil ik niet direct een vermogen in gereedschap investeren, maar twijfel nog of ik er goed aan doe nu (al) een houten werkbank te kopen. En welke eventueel. Je hebt ze goedkoop bij de bouwmarkt, ik vermoed van lage kwaliteit, van zo'n 250 euro, maar ook ruim boven de 1000 euro bij bijv. Baptist.

Is zo'n werkbank onmistbaar? En wat voor lengtemaat zou je minimaal nodig hebben? Zelf zou ik denken dat iets tussen de 150 en 200 cm lengte genoeg kan zijn. Ik heb genoeg ruimte om hem te plaatsen, maar bijv. 250 cm lengte vind ik wel flink lang om te plaatsen.
 

Handtools only

Actieve deelnemer
3 nov 2018
688
717
de buurt van den bosch
Een werkbank is onmisbaar,zeker bij het werken met handgereedschap.
Bij schaven bijvoorbeeld zet je kracht en in een workmate wiebelt dit nogal.
Daar ga je jezelf aan irriteren.Iets fatsoenlijk vast klemmen is ook een dingetje.
Mischien kan je beter eerst zelf een werkbank maken die stevig is en vast staat.
Hoeft helemaal niet duur te zijn.Rond de 180 200 cm zou ideaal zijn.
Bij het maken van een werkbank doe je ook gelijk ervaring op met het werken met handgereedschap.
Voor het maken van een werkbank is op het forum genoeg te vinden.
 

klaas0639

Post veel
4 okt 2012
2.319
191
Gem. Winsum (Groningen)
Als je veel met de hand wilt werken en, zoals jij, flinke eisen stelt (met name schaven en beitelen) Is een echte werkbank onmisbaar. Leuke oefening is die werkbank zelf te bouwen. Duur hout en mooi hoeft niet ; wel moet het zwaar en stijf!.

Zo''n wolfcraft en die bankjes van de bouwmarkt zijn voor dit doel weggegooid geld. This niet anders.

Klaas
 
  • Leuk
Waarderingen: ornament en Poortstuk

boudewijn_de_bouwer

Actieve deelnemer
3 jun 2021
293
116
Zuid Holland
Hartelijk dank voor alle reacties, tips en adviezen! Ik zou toch graag eerst proberen zelf ook de profielen zelf te maken, maar als het tegenvalt kan ik altijd uitwijken naar kant-en-klaar.

Dan heb ik nog een volgende vraag: ik heb momenteel een kleine inklapbare werkbank van het merk Wolfcraft:


En ik heb een houten schraag. Hiermee bewerk ik tot nu toe hout. Maar een wat grotere, zwaardere werkbank van hout lijkt mij handiger en prettiger werken. Nu wil ik niet direct een vermogen in gereedschap investeren, maar twijfel nog of ik er goed aan doe nu (al) een houten werkbank te kopen. En welke eventueel. Je hebt ze goedkoop bij de bouwmarkt, ik vermoed van lage kwaliteit, van zo'n 250 euro, maar ook ruim boven de 1000 euro bij bijv. Baptist.

Is zo'n werkbank onmistbaar? En wat voor lengtemaat zou je minimaal nodig hebben? Zelf zou ik denken dat iets tussen de 150 en 200 cm lengte genoeg kan zijn. Ik heb genoeg ruimte om hem te plaatsen, maar bijv. 250 cm lengte vind ik wel flink lang om te plaatsen.
ik werkte tot voor kort met een zelfgemaakte MFT plaat op 2 toughtbuilt schragen. Die toughbuilts zijn zo'n beetje de meest lompe stevige dingen die je kunt vinden.

En toch was schaven een drama, zelfs met redelijk goed materiaal. Sinds een tijdje heb ik een meer werkbank achtige stellage, met een bankschroef erbij (die ik als een soort plateau met lijmklemmen vastzet). Niet perfect maar werkt 10x beter.

Vandaag nog 2.5 uur staan schaven, ik gebruik dan graag de bankschroef of de aliexpress versie van deze dingen:

(peter millard heeft die ali dingen vergeleken met the real thing, en kwam tot de conclusie dat het alleen financieel uitmaakt...)
 

Handtools only

Actieve deelnemer
3 nov 2018
688
717
de buurt van den bosch
Maak een stevige werkbank, en een goede bankschroef is nog niet echt nodig.(wel handig)
kijk maar eens naar the holdfast and the batten van the english woodworker op you tube.
Zo werk ik ook nog vaak zeker om planken te vlakken.werkt super.
 

boertje125

Post veel
17 okt 2013
2.058
392
als je echt wilt schaven heb je een stevige bank nodig liefst een van 100+kg.
of stevige lichte die je aan de vloer verankerd.

voor het maken van de verbindingen en het opsluiten van een kozijn is een stevige grote werkbank trouwens ook
erg handig
 

LeonvB

Post veel
23 nov 2014
867
183
Begin eerst eens met het maken van een zware werkbank. Die heb je toch nodig, en kun je ook maken van voordelig vuren. Daarvoor zijn al verschillende verbindingen nodig, zoals pen/gat verbindingen die je dan gelijk kunt oefenen. Maak de werkbank niet te diep, rond de 60cm is prima. De lengte mag vrij groot zijn, zelf heb ik 240cm gekozen. Je kunt dan een 1/2 plaat erop leggen voor allerlei bewerkingen, maar ook lange latten er op gladschaven.

Zelf zou ik niet voor uitsluitend hand- of elektrisch gereedschap kiezen. Beide goed combineren is meestal de kunst. Een zaagtafel of lintzaag zijn eigenlijk onmisbaar om over grote lengtes materiaal te verwijderen. Uiteraard kun je met de hand ook een balk gaan lopen schulpen, maar geloof me: na een paar meter ben je dat echt wel beu. Afkorten kan prima met de hand, of desnoods met een afkortgeleider op je zaagtafel.

Als je goedkoper ruw hout wilt gaan gebruiken: een tafelmodel vandiktebank neemt niet veel plek in, en is redelijk betaalbaar. Het vooraf vlakken kan prima met een elektrische handschaaf, dat gaat sneller als met een roffelschaaf. Hiermee kun je meestal ook redelijk goed sponningen schaven. Let erop dat een geleider daarvoor bij de schaaf zit.
Een goede blokschaaf is eigenlijk altijd nodig: voor het op maat maken van onderdelen, maar ook voor het verwijderen van de machineslag. Anders ben je later namelijk heel lang aan het schuren. De oude modellen zijn prima, en kun je 2e hands aanschaffen. Stanley, Record, etc. zijn goede merken.
 

Wim Kluck

Oud hout
28 feb 2010
10.584
2.503
Gaanderen
Koop een stuk balk en ga aan de gang. Schaaf dit blok eerst vierkant, zuiver vlak en alle hoeken haaks. Ik weet wat voor mij de uitkomst zou zijn. Ik koop de balken geprofileerd. Maak de verbindingen en plaats de boel. Dat is voor een beginner moeilijk genoeg. Ik discrimineer niet dus ik gebruik zowel handgereedschap als elektrisch.
Wat ik je aanbeveel is om een hele stevige werkbank te maken. Als je gaat schaven wil je niet dat dat ding wiebelt. Je gewicht en massa doen het. Je kunt ook een hele stevig bank maken van plaat materiaal als je de bank dan maar vast zet aan een muur.
Al deze dingen zijn door andere hierboven al aangedragen. Respect als je gewoon voor handgereedschap gaat.
Voor de een is de weg er naar toe de uitdaging voor een ander het resultaat.
Succes
 

hans81

Actieve deelnemer
30 dec 2020
238
18
Hoi, nog een vraag: er bestaan ook Japanse schaven. Ik ben momenteel bezig met het maken van houten verbindingen voor kreupele stijlen in mijn dakconstructie. Dit zijn in feite een soort halfhout verbindingen waarbij ik vrij diep in de balken moet zagen om de dikte te halveren zodat de nieuwe stijl ingekeept is en verzonken tegen de dakspant komt.

Ik doe dit met een Japanse schulpzaag. Het is vrij bewerkelijk, maar het is bij het eerste exemplaar gelukt alles behoorlijk netjes langs de afgetekende lijntjes haaks in te zagen. Desondanks moest er, om het volledig passend te maken, een heel klein beetje materiaal af geschaafd worden. Welke schaaf gebruik ik hier het beste voor? Nu heb ik het met een beitel gedaan, maar een schaaf lijkt mij handiger. Ik wil ook langs de randen van de verhoging kunnen schaven, dus ik vraag mij af of een blokschaaf dan wel geschikt is omdat de beitel niet over de gehele breedte van het vlak zit. (hopelijk leg ik het duidelijk uit). Een sponningschaaf heeft dat wel. Hebben jullie een advies welke schaaf ik hiervoor het beste gebruik?
 

klusrob

Post veel
27 jun 2011
1.755
979
Omgeving Eindhoven
Je hebt ook zgn Rabbet block planes (weet ff de precieze NL naam niet, denk profielblokschaven). Daarbij loopt de beitel wel door tot de zijkanten.
Die zijn juist bedoeld om penverbindingen op te schonen. De borst van de pen (haaks op de houtvezel) is wel het makkelijkst om deze met de beitel recht en haaks te steken, wel een zeer scherpe beitel gebruiken.

Bijvoorbeeld:
Deze bij Baptist (maar nu niet op voorraad)
Deze bij Dieter Schmid fine tools
Deze of deze bij Dictum (ik heb zelf die laatste en die bevalt super)
 

klusrob

Post veel
27 jun 2011
1.755
979
Omgeving Eindhoven
De kleine schaven zijn voor een dakconstructie niet echt geschikt
Zo zou ik het niet meteen willen noemen, het duurt gewoon wat langer 😏
Die Veritas is waarschijnlijk idd de beste optie, maar ik denk dat met de €484 dat iets teveel is voor TS. Dan zijn de blokschaven meer betaalbaar en later ook veelzijdiger in gebruik.
 

LeonvB

Post veel
23 nov 2014
867
183
Rabbet schaven zijn relatief kwetsbaar, en de kleine uitvoeringen voor een dakconstructie gebruiken zou daarom niet mijn eerste keus zijn. Aan de andere kant: je kunt inderdaad met een gewone schaaf beginnen, en met een kleine rabbet schaaf zoals een 60 1/2 R de hoek opschonen.
 
  • Leuk
Waarderingen: gvanheel

hans81

Actieve deelnemer
30 dec 2020
238
18
Hoi, dank voor alle reacties. Die Dicktum schaaf vind ik er ook wel mooi en handig uitzien en die Veritas is erg mooi lijkt mij, maar ook erg prijzig. Ik heb al een Kunz sponningschaaf, als ik het goed begrijp zou die ook bruikbaar moeten zijn voor het verwijderen van kleine laagjes hout om halfhout-achtige verbindingen passend te maken?
 

Deze plek is voor toekomstige tekst. Door nu alvast deze kolom te activeren blijft de kolommen structuur ongewijzigd en de lezerservaring hetzelfde als er hier content geplaatst gaat worden.

Hier kan straks ook info geplaatst worden.