Spill plane

[Tingtingting]

Hallo, ik ben lid geworden onder meer om de volgende vraag te stellen:
wat is de Nederlands benaming voor een spill plane, de schaaf die specifiek gebruikt werd om "aansteek pijltjes" te maken, dwz, houtkrullen die als een papieren blaaspijltje taps toeliepen en die gebruikt werden in een tijd dat alles en iedereen kaarsen gebruikte en zo'n houtkrul aardig lang meeging?
Ik zie er verder naar uit om hier een en ander op te steken.

 

[thomasz]

En even een plaatje erbij. Service van de zaak Google komt met 'lekkage vliegtuig', maar daar heb je denk ik niets aan.

 

[Tingtingting]

Exact deze en Google zat er weer lekker naast, ik kan me voorstellen dat dit geen makkie wordt.

 

[hdv]

Goede vraag! Ik heb zo'n schaaf (ooit als cadeautje gekregen van mijn ega), maar heb er nooit bij stilgestaan hoe ik dat ding eigenlijk zou moeten noemen. Ben benieuwd wat er uit gaat komen.

 

[hdv]

In het Duits wordt dit een Fidibushobel genoemd. Misschien helpt dat bij het zoeken naar een Nederlands equivalent.

 

[hansth]

Dacht slim te zijn en een stuk tekst uit wikipedia te kopieren en dat in Googlevtranslate te stoppen. Maar helaas: ook daarmee komt Google niet verder dan 'lekvlak':
A spill plane is a device which creates long, spiraling wood shavings or tapers which are used to move fire from one place to another. They were most common in the era before matches were common.

Een lekvlak is een apparaat dat lange, spiraalvormige houtkrullen of taps toelopende stukken creëert die worden gebruikt om vuur van de ene plaats naar de andere te verplaatsen. Ze kwamen het meest voor in de tijd voordat wedstrijden gebruikelijk waren.

De lucifers worden en passant ook maar vervangen door 'wedstrijden'. Zo wordt vertalen hilarisch .

Had overigens nog nooit gehoord van spill planes dus weer wat geleerd.

 

[hansth]

Ook daar bakt Google translate niet zo veel van. Het wordt nu een Fidibus-vliegtuig.

 

[hansth]

Nog steeds niets gevonden maar ze schijnen makkelijk zelf te maken te zijn (niet de krullen maar de schaaf):

The All-But-Forgotten Spill Plane | Popular Woodworking

What's a spill plane? Well, it's a little-known specialty plane that creates a shaving – called a spill – that's tightly curled on itself and tapered to a point. In the days before matches and…

www.popularwoodworking.com

 

[knotwilg]

Kienspaanschaaf? Kienspaan is een aanmaakhoutje.

 

[Joseph]

Bij Ducotools noemen ze het gewoon een spil schaaf.

 

[Schaafnerd]

Hele goede vraag! Ik zou het ook niet weten. Heb wat boeken uit de kast getrokken om het op te zoeken maar in de NL boeken komen ze niet voor. In de ‘dictionary of woodworking tools’ van R. A. Salaman wordt het wel genoemd (zie foto). Daar staan wat andere namen en dat ze vaak zelf gemaakt werden door werklieden. Dus vandaar dat ze wellicht niet in de boeken over schavenmakers ed staan .

 

[Joseph]

Kienspaanschaaf? Kienspaan is een aanmaakhoutje.

Dit klinkt veel beter dan spil schaaf

 

[Wim Kluck]

Met schaamrood op mijn kaken moet ik bekennen dat ik van deze schaaf nog niet gehoord heb. Werd deze schaaf wel in Nederland gebruikt?

 

[hansth]

Zoeken op kienspaanschaaf levert op dat een kienspaan weliswaar hetzelfde doel had, maar op een andere manier gemaakt werd. Zie Kienspaan - Historische Installaties

Edit: vanwege de aanwezigheid van dit alternatief voor de door de spill plane gemaakte houtkrul bestaat natuurlijk de kans dat die schaaf hier niet werd gebruikt.

 

[Schaafnerd]

Voor wie er bewegend beeld bij wilt zien hier een korte video op youtube:

 

[Schaafnerd]

Met schaamrood op mijn kaken moet ik bekennen dat ik van deze schaaf nog niet gehoord heb. Werd deze schaaf wel in Nederland gebruikt?

@Wim Kluck ik weet het ook niet, maar aangezien onze oosterburen de schaaf wel kennen kan ik het mij haast niet voorstellen dat wij in nederland deze schaaf niet kende. wat denk jij? Als je zoekt op ‘fidibus’ (fidibushobel, zoals hierboven benoemd) kom je overigens het volgende tegen in de oude nederlandse taal:

Fidibus,​

een papier strookje om den tabak aan te steken. De oorsprong van dit woord meent men te vinden in het Latijnsche woord, fidelibus, waarmede het uitnoodigingsbriefje begon, hetwelk, aan de studenten werd rondgezonden, om deel te nemen aan een geheim rookgezelschap, ten tijde dat het tabakrooken hun nog verboden was. Dit briefje begon met de woorden: fidelibus fratribus, salutem dicit N. etc., welke woorden in diervoege, fid. ibus. S.D.N. etc., verkort zijnde, het woord fidibus, ontstond. Dit papier werd, om alles geheim te houden, zoodra zij te zamen waren, opgevouwen, en de pijpen daarmede aangestoken.

echter een fidibusschaaf komt tot niks concreets online

 

[ZotVanHout]

Hallo, ik ben lid geworden onder meer om de volgende vraag te stellen:
wat is de Nederlands benaming voor een spill plane, de schaaf die specifiek gebruikt werd om "aansteek pijltjes" te maken, dwz, houtkrullen die als een papieren blaaspijltje taps toeliepen en die gebruikt werden in een tijd dat alles en iedereen kaarsen gebruikte en zo'n houtkrul aardig lang meeging?
Ik zie er verder naar uit om hier een en ander op te steken.

een aansteekpijlschaaf
een hoorntjesschaaf (de vorm doet me aan een eenhoorn denken)

 

[hdv]

Ik ben ook even aan het zoeken gegaan en kom dit tegen bij Duco Tools:

Spil Schaaf (50512-28) - Ducotools

Spil schaaf in zeer goede staat.

www.ducotools.nl

Die jongens zijn vaak goed op de hoogte, dus het zou me niet verbazen als dit de gezochte term zou zijn.

 

[Wim Kluck]

Ze zijn inderdaad goed op de hoogte van dit soort nu weinig gebruikt gereedschap. Laten we het maar op spil schaaf houden

 

[Tingtingting]

Allen bedankt voor het meedenken, mocht ik zelf nog iets anders tegenkomen dan "spilschaaf" dan laat ik het weten, ik denk dat zij zich bij Ducotools wellicht ook achter de oren hebben gekrabt en er dan maar een anglicisme van hebben gemaakt maar het is een bruikbare term dus tja.