Kozijn uit 1894, vervanging onderbalk

[brandhout]

mededeling vooraf: ik heb volgens mij ruzie met de foto's die op mijn pc normaal staan maar in mijn bericht niet. Hier zal ik nog actie op ondernemen... stoor je er aub niet te veel aan...

Als lezer van dit forum ben ik wekelijks aanwezig. Graag wil ik toch dit project delen en dit bericht posten, om 3 redenen;

1: ik heb er nu de tijd voor! (en dat is wel anders geweest afgelopen jaren..)
2: hopelijk vinden de andere lezers dit een interessant project
3: niet onbelangrijk; ik kan nog wel wat tips gebruiken in de laatste fase....

Het betreft een origineel schuifraam. Wel voorzien van dubbel glas, en hij schuift niet meer (vastgezet met veel lijm en kit door vorige bewoner ivm tocht en lawaai van de straat).

Zo hoort het er uit te zien (is de foto nu gedraaid geplaatst?... daar ga ik nog achteraan)


Deze zomer ontstond een scheur in de onderste balk. Na wat rommelen met een plamuurmes en verfkrabber was de scheur snel uitgegroeid tot een soort holle kies. De balk is van binnenuit volledig rot.... Waarschijnlijk een eeuw lang door de scheur in het hout ingeregend. En als erfenis door de vorige eigenaar voorzien van een prachtige laag 2K plamuur waardoor het afgelopen 2 jaar goed is gegaan.

(Deze foto lijkt op zn kop te staan maar op mijn pc niet?? even kijken hoe hij later geplaatst is...)


Na een korte tijd krabben en inzet van een beitel was ik al hierzo:


Het besluit was snel gemaakt; op bovenstaande foto is zo ongeveer al het rotte hout weg. De rest van het kozijn is OK. Dus ik heb besloten de gehele onderbalk te vervangen. Maar dan enkel het gedeelte wat van buitenaf zichtbaar is. Na flink wat beitelen en schaven heb ik de balk redelijk goed kunnen verwijderen. Op 1 plek echt te diep gegaan, dus hier met een goede 2K plamuur weer aangevuld. Oeps... zie het deel op ongeveer 1/3 van het kozijn.


Dan zoek ik een balk voor herstel. De benodigde kopmaat is ongeveer 10x10 cm. Vraag lastig te vinden en duur in een mooie houtsoort! Ik wilde graag zonder zorgen zijn de rest van de tijd die ik hier woon, dus ik heb een stevig stukje balk gezocht op marktplaats. Onderstaande kolos (Merbau, 150x105x3700mm) stond te koop voor slechts 25euro op MP. Hier het nodige aan geschaafd en met de invalzaag en goed stuk uitgehaald. Het is voor het eerst dat ik ruw hout verwerk tot geschaafd hout, ik zou het na deze balk al weer heel anders aanpakken. Toch ben ik tevreden met het resultaat.

Ruw

Minder ruw

Bijna op maat....

Afgetekend


En dit is de laatste status. De balk is afgetekend, morgen ga ik alles nog 1 keer nameten en dan definitief op maat zagen. Er zal dan nog het nodige geschaafd worden om hem netjes passend te krijgen. Als laatste stap breng ik de balk op afschot naar buiten zodat regenwater niet blijft staan. Daarna breng ik de balk aan in het kozijn.

Graag hoor ik feedback en tips over de laatste stappen die ik wil nemen nadat de balk op maat is:

1: is gronden op de delen die uit het zicht blijven aan te raden? ik was van plan minstens 1x sikkens rubbol primer aan te brengen
2: is aflakken op niet zichtbare delen aan te bevelen ivm vocht, werken van hout e.d.? Of is dit onzin?
3: zouden jullie de balk (gegrond) direct op de muur / regendorpel monteren? Of zwevend aanbrengen met 3 tot 5 mm ruimte, waarbij de balk steunt op enkele nokken of kunststof plaatjes? dit in verband met optrekkend vocht en ventilatie. Mijn voorgenomen keuze is koud aanbrengen op de balk, en afkitten aan de onderzijde. Maar ik laat me graag adviseren!
4: ik heb Bison Woodmax gekocht vanwege D4, niet bruisend, 4mm vullend vermogen. Goede keuze?

Als jullie adviezen hebben hoor ik dit graag!

Ik hoop dat het verhaal duidelijk is en dat jullie de post met plezier lezen. En ik hoop dat ik de foto's juist geplaatst krijg! Ik zal het vervolg en eindresultaat uiteraard posten.

 

[Pel]

Heb de foto gedraaid zodat het wat beter te zien is.



Groet Pel.

 

[iedereen en niemand]

Leuk project om van zoiets weer wat moois te maken. Zou zoiezo adviseren om de dorpel onder iets vrij te houden en zeker niet af te kitten zodat het goed kan ventileren. En zou als ik jou was het nieuwe stuk niet verlijmen maar aanbrengen met dryflex. Dit is een houtrot reparatie pasta op basis van epoxy die ook te gebruiken om zulke stukken hout te verlijmen. Geadviseerd wordt om dan het nieuwe stuk 5 mm kleiner te zagen dan nodig en die ruimte met dryflex te vullen. Voordeel is dat het ijzersterk is, maar wel licht flexibel blijft zodat het met het hout mee kan werken. Zodat je nooit een scheurtje krijgt op de naad. Als je dit spul gebruikt moet het hout ook kaal zijn voor de hechting dus niet gronden. Dryflex is tegelijk een soort plamuur dus je kan het gewoon afmessen en ziet er daarna niks meer van.

https://youtu.be/Tlahzwouvjs op 2:30 zie je het in het klein.

 

[brandhout]

Pel, dank voor het draaien van de foto. Het lukt mij gekgenoeg niet.. ik ga morgen nogmaals kijken of ik dit voor elkaar krijg.

@iemand en niemand, ik zal hem aan de onderzijde dan vrijhouden en niet afkitten. Eventueel kan ik nog een waterhol aanbrengen met een frees aan de onderzijde van de balk ( uit het zicht) zodar vocht niet kan optrekken in de spleet die ontstaat tussen balk en dorpel.

Over de dry flex twijfel ik, ik weet dat het heel goed spul is maar ik heb dan 755 ml nodig als ik het 5mm vrij moet houden. Dat is toch vrij kostbaar... dry flex primer en lijm zou in totaal ongeveer 120 euro kosten dan. Is dit het prijsverschil waard vraag ik me af? Het moet anderzijds wel een goede tijd meegaan. Ik heb met zowel woodmax als dry flex nog geen ervaring... in elk geval dank voor je reactie!

 

[JPAJS]

Pel, dank voor het draaien van de foto. Het lukt mij gekgenoeg niet.. ik ga morgen nogmaals kijken of ik dit voor elkaar krijg.

Even er van uit gaan dat je met windows werkt. Op de foto gaan staan met de muisaanwijzer. Rechter muis knop --> openen met -->
daar is het mogelijk om uit diverse programma te kiezen. Neem er eentje waarbij de foto's gedraaid staan.

In Woodworking.nl kan je in geavenceerd bericht op maken je gedraaide foto's weghalen en de nieuwe plaatsen.

 

[Ronald L.]

Merbau rondom goed in de verf zetten, als er vocht bij onbehandeld merbau komt gaat het bloeden, dan krijg je een rode vensterbank.

 

[Blom3dd]

Als het een stenen dorpel is moet er naar mijn idee ook een dpc of lood vervanger onder, vanwege de koude brug? bij de boerderij van mijn ouders staan de kozijn stijlen op loden neuten van een paar cm

 

[Nova]

Merbau rondom goed in de verf zetten, als er vocht bij onbehandeld merbau komt gaat het bloeden, dan krijg je een rode vensterbank.

De kant waar de lijm of dryflex op komt zou ik niet schilderen ivb met de hechting
denk ik.

 

[brandhout]

De onderzijde zal ik een volledig systeem op zetten zodat deze goed waterdicht is en niet gaat bloeden. De lijm zijdes houd ik kaal. Ik pas geen folies of loodvervangers toe, ik verwacht in deze situatie daar geen noodzaak voor. Het oude kozijn had dit ook niet.

Ik vorder langzaam en het past al bijna. Als ik achter de laptop zit zal ik een foto plaatsen, ik zit nu op mijn mobiel namelijk.

Dank voor de goede inzichten en tips! Als iemand nog een mening heeft over de lijm hoor ik dit graag!!

 

[Emilio]

Ik zou zelf dryflex toepassen, dat is bedoeld om verschil in passing en werking op te vangen en zal door de volledige vulling vochtopsluiting voorkomen. Het is ook perfect overschilderbaar.
Woodmax is echt een topproduct, maar ik ben toch bang dat dit potentieel problemen gaat geven. Het vullend vermogen is stukken minder en het is misschien ook wat te flexibel bij grotere dikte voor de verf. Het risico bij een dergelijke horizontale naad op vochtindringing/-opsluiting is altijd aanwezig en dan kun je er na 2 jaar achterkomen dat de boel van binnenuit helemaal doorgerot is.

 

[brandhout]

OK, dank je. Dry flex wordt het. Is primer daarbij een vereiste?

 

[eug3ne]

Dryflex kan niet zonder een primer; dry fix. Ik zou voor de 4 uurs variant gaan zodat je de tijd hebt om de dorpel goed te stellen.
fix aanbrengen op kaal hout ( kan ook op de onderzijde en het kopse hout ipv grondverf) half uur laten intrekken, overtollige materiaal weghalen met een doekje.
Dryflex ruim en zonder luchtbellen aanbrengen. ( onderzijde glad afsmeren met dryflex) naad moet minimaal 5 mm zijn. Dorpel stellen, overtollig materiaal met een scherp plamuurmes haaks op het hout weghalen. Volgende dag machinaal schuren tot een geheel, daarna schilderen

 

[klaas0639]

Wat dryflex betreft.
Ik (amateur) heb van een gepensioneerde restauratietimmerman hier in het dorp, begrepen dat dryflex superieur is qua hechting en opvangen van het werken van het hout. Zelf heb ik het ondanks de prijs daarom toch maar gebruikt voor het herstel van mijn kozijnen. (het ziet er heel goed uit maar het zit nog maar twee jaar)

mvg
klaas0639

PS
nav eug3ne's input.Ja. Zeker dryfix gebruiken en ook mijn ervaring is dat de 4 uurs variant het plezierigst werkt.

 

[Emilio]

Dryfix idd gebruiken, geeft goede indringing en perfecte hechting.

Ik gebruik altijd de traagste variant omdat (volgens de vertegenwoordiger die ik heb gesproken) deze het meest/langst/best flexibel blijft en het meest duurzaam is.

Ik zou bij het afmessen wel iets overmaat laten zitten, het klinkt meestal nog een klein beetje in.

 

[Wim56]

Ik zou ook voor dryflex kiezen. Veel over gehoord, maar nog niet gebruikt. Maar heb je ook beoordeeld wat de oorzaak is van deze houtrot?

Zelf denk ik dat het komt, omdat de oude onderdorpel direct op de (betonnen?) vensterbank aansloot. Enerzijds wordt het beton nat, trekt in de beton en kan daardoor ook in de onderdorpel trekken, of er is sprake van capillaire wetrking tussen de houten onderdorpel en de betonnen vensterbank. Kortom: een plek waar vocht goed gedijt. De mate waarin dit gebeurt is ook afhankelijk van de plek van het raam. Een raamkozijn op het zuidwesten is gevoeliger voor vochtschade dan op het noorden.

Een waterhol onder de onderdorpel, die 1 tot 2 cm vrij is van de vensterbank, lijkt mij wenselijk. En daar waar het hout op de vensterbank komt, een loodslabbe, kan ook wel wenselijk zijn.
Aan het metselwerk te zien is het een steensmuur, dus geen spouw. Zit er ook vocht aan de binnenkant, te plaatse van die onderdorpel.

Misschien kun je wat met deze tips.

Groet, Wim

 

[Wim Kluck]

Ik gebruik Repair care dry flex al een paar weken bijna elke dag. Inderdaad Topspul. Er is een een uurs variant een 4 uurs en een 16 uurs variant. Je moet de primer gebruiken, anders kan je net zo goed goedkope plamuur gebruiken. Gebruik de goede handschoenen voor dit product. Het gereedschap maak je het best schoon met de reinigingsd oekjes. M .mag ook die van bison of zwaluw zijn. Maar die van Repair care zijn beter. Grotere verpakking steviger en duurder. De een uurs variant is alleen geschikt voor kleine gaten. Ikin gebruik meestal deeen 16 uurs variant.

 

[klaaskootstra]

Prachtig dat dryflex, maar met bijvoorbeeld epoxy van de ijssel (Injectiehars en Variobond flex) ben je voor 75 euro klaar.
Nog minder als je niet de flex variant gebruikt.

Is ook super spul en is al menig bootje mee in elkaar geplakt.

 

[iedereen en niemand]

Ik geloof gelijk dat dat ook goed is. Maar wat ik me afvraag is hoe dit spul omgaat met het werken van het hout? Tuurlijk zijn er 2K lijmen die net zo goed of misschien nog beter als dry flex zijn. Maar het mooie van die laatste is juist dat het ijzersterk wordt maar niet keihard en dus met het hout mee kan werken.

 

[brandhout]

@Wim56: De oorzaak van de houtrot was mij gelukkig wel helemaal duidelijk. Het originele hout is gaan schuren aan de bovenzijde van het hout, op de nerf. Waarschijnlijk al lang geleden. Door de scheur is continu water naar binnen gesijpeld. Ik kon bij het weghalen van het rotte hout de scheur als een soort van goudader volgen door het hout. Daar kwam al het materiaal zo los, de balk is compleet hol van binnen. De rest was eigenlijk nog heel goed, maar toen was drie kwart van mijn onderbalk al weg....
De oude balk lag ook een paar mm vrij van de dorpel. De onderzijde was nog vrijwel helemaal intact en in zeer goede staat. De oorzaak lag dus echt bovenop de balk. De vorige eigenaar heeft dit met een gele doorzichtige 2K plamuur afgedekt. Hierdoor was het voorheen niet opgevallen. Ik denk eigenlijk nu dat dit ook dry flex is geweest als ik de filmpjes van dit product zie.... Daarnaast was er veel rot rond de pin die in het kozijn zat t.b.v. de luiken voor de ramen. De luiken zijn toch niet meer functioneel, ik plaats dan ook geen pin terug denk ik.

Inmiddels de 16-uur variant dry flex besteld. Bijna alles is nu voorbereid, als dit weekend goed weer is zal ik de dorpel inlijmen. Het kozijn is nu met folies goed waterdicht (maar wel ademend) ingepakt.

Werkplan:
- nieuwe balk nog een laatste keer passen, en bij aansluitingen op kozijn minimaal 5mm rondom vrijhouden ivm hechting dry flex
- waterhol infrezen onderzijde balk
- balk gronden daar waar geen dry flex komt
- na drogen grondverf, dry fix aanbrengen
- dry flex 16 aanmaken
- beide delen (balk en kozijn) goed in de dry flex zetten
- dorpel plaatsen en goed aandrukken tot hij de juiste diepte t.o.v. de rest van het kozijn heeft
- met spietjes of wigjes het de balk vrij houden van de dorpel.
- afmessen met overmaat ivm krimp
- Fixeren zodat het niet meer kan bewegen, en 16 uur drogen....
- Veel schuren, goed sikkens systeem opzetten en klaar!

@klaaskootstra, ik ga zeker in de toekomst experimenteren met andere epoxys voor verschillende doeleinden, in het verleden al door trial-and-error redelijk bekwaam geworden in herstel van surfboards bijvoorbeeld. Maar voor dit kozijn wil ik gewoon dat het goed is, er zit nu te veel moeite in om risico te lopen. En ik vind het voor het huis belangrijk dat het nog lang mee kan. Dan betaal ik maar iets extra in dit geval.

Wederom dan voor de input! ik heb toch de nodige aanpassingen gedaan door de kennis vanuit het forum waardoor het resultaat beter wordt.

 

[Wim56]

Het is goed dat de oorzaak bekend is. Kan het ook van lekwater komen die langs de stijl loopt en in een niet goed sluitende pen en gat verbinding is terecht gekomen en waar het vocht lekker zijn gang kon gaan?
Met andere woorden: is de pen en gat verbinding goed sluitend. Ik zie namelijk op de foto de houtrot aan één kant. Is het bij de andere pen en gat verbinding niet rot?