De restauratie van mijn antieke gatensteekmachine

trigger

Oud hout
15 jun 2020
2.567
1.795
Emmen
bigbeardbuilds.nl
Dat is een goeie tip, maar ik heb voornamelijk issues met plekken waar dat nu juist niet mogelijk is. Vooral lastig bereikbare plekjes 'tussen zaken in'.

Ik bedoel, de functie word vervuld: er zit verf op en dus zal daar geen roest ontstaan. Maar de machine van Ruben ziet er zoveel strakker uit dan de mijne :ROFLMAO: en dat vind ik een beetje jammer. Ik moet er maar content mee zijn dat hij supersoepel loopt en waarschijnlijk niet minder goed zal functioneren dan de zijne.
 
  • Leuk
Waarderingen: Ruben houtklusser

Ruben houtklusser

Bezig met hout
6 jul 2020
471
713
Zuid West Drenthe
Dat is een goeie tip, maar ik heb voornamelijk issues met plekken waar dat nu juist niet mogelijk is. Vooral lastig bereikbare plekjes 'tussen zaken in'.

Ik bedoel, de functie word vervuld: er zit verf op en dus zal daar geen roest ontstaan. Maar de machine van Ruben ziet er zoveel strakker uit dan de mijne :ROFLMAO: en dat vind ik een beetje jammer. Ik moet er maar content mee zijn dat hij supersoepel loopt en waarschijnlijk niet minder goed zal functioneren dan de zijne.
Ik heb ook hammerite opgebracht met de kwast zonder voorbehandeling.
Uiteraard wel alles roestvrij.
Wel flink dik opgebracht moet ik zeggen.
 

Ruben houtklusser

Bezig met hout
6 jul 2020
471
713
Zuid West Drenthe
overigens is het in mijn werkplaatsje een welkome machine.
hij neemt de meeste ruimte in, maar is dat meer dan waard.
Gebruik hem zeer veel voor bijna elk project.
Steek er niet alleen gaten mee maar ook pennen afsteken blijkt hij te kunnen.
 

timmeren

Actieve deelnemer
11 jun 2016
68
40
Leuk om te volgen. Opgeknapt oud gereedschap is altijd mooi om te zien, en te gebruiken natuurlijk.

Maar eh, die handdoeken... wil je vrouw die ook weer terug?
 

trigger

Oud hout
15 jun 2020
2.567
1.795
Emmen
bigbeardbuilds.nl
Toen wij hammerite verkochten vertelde de vertegenwoordiger van alabastine dat hammerite veel beter hecht op licht geroest staal dan op blank staal.
Gek genoeg denk ik dat ze daar gelijk in hebben. Op geschuurd staal kreeg ik een minder mooi resultaat en had ik meer moeite de verf eraan te smeren en dekkend te krijgen.

@timmeren natuurlijk, kleurrijk genoeg voor een dagje strand nu :).
 

trigger

Oud hout
15 jun 2020
2.567
1.795
Emmen
bigbeardbuilds.nl
Ik ga gewoon nogmaals met de kwast langs plaatsen die ik niet goed vond, en soms helpt het zelfs :p.

Het hefboom mechanisme is al gesteld en werkt heerlijk soepel. Ik wil nog iets om het handvat van de hendel maken zodat je geen staal grijpt, maar een stukje touw bijvoorbeeld.

20230608_095709.jpg

Dit is nog heel erg 'work in progress'. Ik ben voornemens de achterwand van deze rode slede te schuren zodat de rode verf wel in de groeven blijft hangen, maar je ook een stalen oppervlak hebt waar ik dan siliconenvrij glijmiddel op kan gebruiken, net als op de vlakbank.

De bodem ga ik voorzien van een eikenhouten bodem met twee pinnetjes zodat hij zichzelf mooi op de plaats kan houden op de twee boutgaten die er toch al zitten. De glijbaan wordt ook nog geschuurd zodat hij helemaal blank is en omdat dit altijd al het plan was, heb ik niet de moeite genomen het af te plakken dus er zit nu nog wat rode verf op.

20230608_095722.jpg

De gaten in mijn werkbank zijn toevallig precies de juiste maat om deze draaiwielen omhoog te houden, wat schilderen makkelijker maakt (maar niet makkelijk). Zoveel hoekjes en kiertjes... en ik heb 3 lagen nodig om te zorgen dat het echt mooi dekt zonder strepen, maar dat is wel belangrijk want deze grijp je continue vast tijdens het gebruik. Ik zit erover te denken om de grotere wielen ook te voorzien van zo'n knop, zeker de verstelling van voor naar achter zou dan veel prettiger te gebruiken zijn.

Ik moet nu vooral nog de beitelhouder netjes maken en dan alles monteren en testen.
 
  • Leuk
Waarderingen: Ruben houtklusser

trigger

Oud hout
15 jun 2020
2.567
1.795
Emmen
bigbeardbuilds.nl
Hier het zootje dat nog moet. Het is ontroest, maar verder nog niet behandeld. Ik schraap de ergste zooi eraf, schuur het een beetje, en zet het hier en daar in de verf. Voor het klemblok maak ik een houten tussenstuk zodat het metaal niet in je werkstuk drukt, zoals Ruben ook deed, maar de zijne heeft daarvoor schroefgaten (geen idee of hij die zelf heeft gemaakt). Zou ik in zulk dik ijzer moeten proberen een gat te boren, of is het veiliger de boel gewoon te lijmen?

20230608_203045.jpg

de laatste geleiderklem staat in de verf, uiteraard niet het glijvlak:

20230608_203105.jpg

en de slede hangt er reeds gesmeerd in:

20230608_203053.jpg

het loopt allemaal uitermate soepel met een gezonde dosis schotelvet overal tussen. Ik denk dat alleen het linker wiel een knop nodig heeft, de grote is zo al heel prima te bedienen.
 
  • Leuk
Waarderingen: Nick18 en ZotVanHout

hdv

Post veel
24 nov 2019
841
441
Noord-Veluwe
Leuk draadje om te volgen! Ik kan echt genieten van dit soort restauratie-projecten. Het is dat ik mijn eigen vaardigheden op dit gebied niet genoeg vertrouw. Maar kijken naar hoe een ander dit aanpakt is ook superleuk!
 
  • Leuk
Waarderingen: trigger

trigger

Oud hout
15 jun 2020
2.567
1.795
Emmen
bigbeardbuilds.nl
Leuk draadje om te volgen! Ik kan echt genieten van dit soort restauratie-projecten. Het is dat ik mijn eigen vaardigheden op dit gebied niet genoeg vertrouw. Maar kijken naar hoe een ander dit aanpakt is ook superleuk!
Schiet me maar aan op de houtbeurs later dit jaar, het stelt allemaal veel minder voor dan je nu misschien denkt. Het is vooral smerig werk en soms erg zwaar (die slede alleen weegt al ~40kg). Je moet soms vijlen of een schroefdraad schoonmaken, maar technisch ingewikkeld is zo'n machine echt niet.
 

hdv

Post veel
24 nov 2019
841
441
Noord-Veluwe
Bedankt @trigger ! Dat is een heel mooie extra reden om naar de dag open dag hout te gaan! Ik zou inderdaad best erg geïnteresseerd zijn in een inkijkje in de keuken, zodat ik beter in kan schatten of ik zoiets ook voor elkaar zou kunnen krijgen. Op zich ben ik handig genoeg, maar ik heb geen idee over welk gereedschap ik zou moeten beschikken en hoe je zoiets het beste aan kunt pakken. Maar de interesse is er! Dat oude ijzer spreekt me erg aan.
 

trigger

Oud hout
15 jun 2020
2.567
1.795
Emmen
bigbeardbuilds.nl
Qua gereedschap was de uitdaging dat de bouten en moeren allemaal 'BSW' draad zijn, dus je kunt geen moderne tapset gebruiken (ik heb een speciale tapset voor deze materialen gekocht, ongeveer 50 euro) om schroefdraden schoon te maken, en zeker bij getapte gaten in het frame is dat cruciaal. Buiten dat is het vooral staalwol, een staalborstel op een accutol, schuurpapier, latex handschoenen en dasty. Ik heb HG onroestmiddel gebruikt voor het grove werk en verder een vijl, schroevendraaier, een flinke poelietrekker (om de as eruit te drukken bovenin) en een schuurmachine (zowel in de hand als een stationaire) om bepaalde oppervlakken weer recht te krijgen (bramen eraf enzo).

De machine is niet ingewikkeld dus zolang je bijhoud wat je waar vandaan hebt gehaald komt het goed. Ik maak zelf veel foto's van het proces zodat ik later terug kan zien waar het hoorde en hoe het vast zat. In dit geval bijvoorbeeld, worstelde ik met dat verticale glimmende ding waar de beitelhouder aan vast zit/komt. Aan de achterzijde heeft dat ding wat tanden waar een soort half tandwiel in grijpt, wat op zijn beurt weer aan de as met de hendel zit. Op die manier beweeg je de boel op en neer door aan de hendel te trekken, maar die tanden zitten 'uit het midden'. Ik had hem initieel ondersteboven teruggestoken en zag dus als vrij snel dat ik niet de juiste 'travel' kon bereiken. Een kijkje op de foto's leerde me al snel op welke positie de hendel moest hangen en welke hoogte van de metalen geleider daarbij 'hoorde' zodat ik de boel goed kon stellen.

De grootste uitdaging was het terugplaatsen van de as met de tandhevel. Ik moest een metalen spie door een smal gat naarbinnen duwen en zorgen dat deze tussen de tandhevel en de as terecht kwam. Je kon het slecht zien (donker daarbinnen, en vol met schotelvet natuurlijk) en kwam er uiteindelijk achter dat de spie totaal krom was (waarschijnlijk door jarenlang eruit en erin gehamerd te zijn) dus het kostte me een hoop vijlen, schuren en hameren voor ik het ding weer passend had. En dan moet ik het ding zonder de kop 'uit te slaan' (mushrooming, in het engels) terug erin schuiven (door die smalle opening aan de zijkant). De uitdaging is dus dat je de spie niet te groot hebt (dan sla je de boel vast, en daarna krom) een niet te klein (want dan kan hij er weer uit trillen/glijden).

De lintzaag had ook zo zijn uitdagingen, zo moet ik daar b.v. met de hand een bladveer vervaardigen voor een van de lintgeleiders, want die was met de jaren verloren gegaan. Ik heb wel een metaalwerkbank met wat simpele zaken zoals een slijptol, vijlen en boren enzo, maar geen draaibank of andere metaalwerktuigen en ik kan ook niet lassen.

Het is uiteindelijk welbeschouwd allemaal niet lastig, maar ik ben natuurlijk niet opgeleid als werkplaatspersoon zoals sommige mensen hier, dus ik moet het wiel vaak zelf opnieuw uitvinden. Dat word dan weer goedgemaakt door het feit dat inderdaad, die oude techniek machtig interessant is en ook de triomf dat je een stuk geschiedenis terug tot leven brengt. Ik vind deze machines honderd keer mooier en leuker om te gebruiken dan een moderne machine.

Uiteindelijk verbeter je de machine natuurlijk een beetje. De lintzaag heeft een veiligheidsombouw gekregen (ik vind het niet mooi, maar voor nu is het puur veiligheid, er komt nog wel een keer iets knappers) en deze gatensteek gaat een knop op het wiel krijgen voor de verstelling, staat op een frame zodat je hem kunt verrijden en er komen houten delen op het bed om je werkstuk te beschermen. Dat is vooral omdat we nu meer respect hebben voor persoonlijk comfort, arbeidsomstandigheden en vooral persoonlijke veiligheid dan vroeger het geval was.


Wat ik, en heel veel anderen hier op dit forum vooral willen meegeven is dat deze geweldige hobby heel laagdrempelig is. Je moet je niet te snel gek laten maken door de meest prachtige werkstukken die sommigen hier kunnen proceduren - dat doe ik ze zelf namelijk ook niet na. Tot 3 jaar geleden had ik nog nooit zo'n gietijzeren bakbeest aangeraakt buiten een keer in een museum, en ik heb veel fouten gemaakt tijdens het proces maar je ziet het, het ding staat er en hij werkt vlekkeloos. Sommige dingen moet je gewoon doen - wat heb je immers te verliezen behalve wat tijd, moeite en wellicht een paar gram van je ego :).
 

trigger

Oud hout
15 jun 2020
2.567
1.795
Emmen
bigbeardbuilds.nl
Even gebruik maken van die felle zon, het spul droogt nu letterlijk in 2 uur op, dus gelijk de tweede laag erachteraan gesmeerd, nu de rest van de dag en nacht uitharden.

20230609_161810.jpg

schaamteloos gejat van Ruben, een houten inlegje voor de slede. Ik maak de mijne iets breder, want ik heb vaak lange werkstukken en worden die net iets beter ondersteund. Uiteraard had ik nog ergens een stuk 60 jaar oud eiken liggen van een gesloopte oma-kast: niet het mooiste spul maar prima als verbruiksmateriaal op een machine.

20230609_154034.jpg

20230609_161754.jpg

Als de olie opgedroogd is maak ik 2 kleine deuveltjes in de onderkant van dit plankje, zodat ze in de bestaande bout-gaten van de slede vallen - dan schuif het ding niet weg.

De laatste stap is het mooi kaal maken van de resterende kleine delen, die ik niet wil verven, dus die moeten echt mooi schoon zijn (blank ijzer). Het is gelukt om gaatjes te maken in de klem, dus daar komt ook nog een houten inzetje voor, en dan rest uiteraard nog het slijpen van de beitels :).
 

hdv

Post veel
24 nov 2019
841
441
Noord-Veluwe
Wat fijn dat je de tijd hebt genomen voor deze uitgebreide post. Dat waardeer ik zeer. Het mechanische gedeelte zal ik mezelf met wat vallen en opstaan vast wel eigen kunnen maken. Maar met elektra ben ik minder doortastend. Ik kan uiteraard wel uit de voeten met de standaard dingetjes, maar een hele motor vervangen of reviseren zou wel een echte leerweg voor me zijn. Maar wie heeft ooit gezegd dat wat leren slecht voor je is? Je maakt me in ieder geval wel enthousiast! (y)
 

trigger

Oud hout
15 jun 2020
2.567
1.795
Emmen
bigbeardbuilds.nl
Gelukkig heeft deze machine geen elektra nodig :cool: al blijf ik natuurlijk een lui ongeduldig ventje, dus ik wilde wel iets vlotter van voor naar achter kunnen verstellen:

20230609_170801.jpg

20230609_170739.jpg

ik heb voorzichtig met een ronde vijl een groef in de bolling van het metaal gemaakt, zodat ik een plek had waar de boor niet weg zou schieten. Dat is niet 100% gelukt, maar je ziet het bijna niet en ik kan eventueel nog wat verf bijstippen.

Daarna een draadeind gemaakt van een afgezaagd boutje, dit vastgelijmd in een oude houten knop van een (ikea, jaja) lade, een paar ringetjes en en twee moertjes achterop (waarvan één borgmoertje) zodat ze tegen elkaar klemmen en niet tegen het metaal van het wiel (anders draait de knop niet lekker soepel).

Et voila, we hebben een draaiknop. Stukken fijner bedienen nu.
 

trigger

Oud hout
15 jun 2020
2.567
1.795
Emmen
bigbeardbuilds.nl
Wat fijn dat je de tijd hebt genomen voor deze uitgebreide post. Dat waardeer ik zeer. Het mechanische gedeelte zal ik mezelf met wat vallen en opstaan vast wel eigen kunnen maken. Maar met elektra ben ik minder doortastend. Ik kan uiteraard wel uit de voeten met de standaard dingetjes, maar een hele motor vervangen of reviseren zou wel een echte leerweg voor me zijn. Maar wie heeft ooit gezegd dat wat leren slecht voor je is? Je maakt me in ieder geval wel enthousiast! (y)
De motor van de lintzaag heb ik uitbesteed. Dat wil zeggen, ik ging langs bij een bedrijf om de lagers van het ashuis te laten controleren danwel vervangen (het werd het laatste) want die moesten geperst worden en dat kan ik zelf niet. Ze hebben ook de draad van dit huis hersteld, want die was beschadigd en dat was een dermate grote moer dat ik daar met mijn setje tot M10 niet aan kon :). Zij tipten me vervolgens dat de buren wel raad zouden weten met de electromotor (waar ik ook naar vroeg).

Dat bedrijf heeft nog een paar wat oudere knarren in dienst die nog echt van wanten weten, en eentje daarvan was zo blij met het feit dat ik nog met een echt product aankwam en ook nog zo oud, dat hij aanbood om voor 100 euro de lagers en de bedrading te vervangen. De windingen bleken na doormeten helemaal goed, dus daar hoefde hij niks aan te doen, maar de lagers waren op zijn eind en de krachtstroomkabels helemaal verdroogd en uitgehard. Tja.... voor dat geld koop je natuurlijk geen andere motor, en al zeker niet zo'n ding uit de dertiger jaren.

De lintzaag is bovendien ook door een spuitbedrijf helemaal gezandstraald, danwel gepareld waar nodig, geëgaliseerd en gespoten. Dat was niet goedkoop, maar nu is hij wel weer klaar voor de volgende ±50 jaar.

Voor deze gatensteek heb ik niks uitbesteed.
 
  • Leuk
Waarderingen: antwerpenpjvan

trigger

Oud hout
15 jun 2020
2.567
1.795
Emmen
bigbeardbuilds.nl
Bij het raspen/vijlen van dit stuk ging ik dwars op de nerf staan, mijn rasp beet in het hout, en het brak spontaan in twee stukken :ROFLMAO: dus onderstaand is versie 3 (de eerste was te dun om goed in te kunnen schroeven).

20230609_183230.jpg

De zaaglijntjes zijn uit de losse hand gedaan dus niet netjes recht en ik denk dat ze ook weinig functie hebben maar ik mocht van @Ruben houtklusser jatten zei hij dus dat doe ik dan ook vrijelijk nu. Beter goed gejat dan slecht bedacht, enzo...

Het zit vast met 2 schroefjes door het metaal, maar ik heb er voor de zekerheid ook 5 kleine drupjes woodmax lijm tussen gedaan voor iets meer hechting.
 
  • Leuk
Waarderingen: Ruben houtklusser

trigger

Oud hout
15 jun 2020
2.567
1.795
Emmen
bigbeardbuilds.nl
Seer geëerde houtbewercker!

Rechtstreecks uit den Drenthse machinefabriek, schouwt uw allen aen deze moderne gatensteeck, welke U door vernuftige mechaanische hefboomwerking in staet stelt tienmael zo snel te wercken!

Vervaerdigd uit de hoogste kwaliteit gietijzer en voorzien van groote, eenvoudig te bedienen wielen maakt u met dit wercktuigh eenvoudig en herhaaldelijk vierkante gaten voor de konstruktie van al uw kozijnwerck, deuren, tafels, kasten en andere houten objekten.

20230609_211149~2.jpg

deze moderne machine wordt geleeverd inclusief een set steeckbeitels van kwaliteitsmetaal, speciaal gekonstrueerd voor gebruike in deeze machine, in een wijde variatie van breedtes.

20230609_211157~3.jpg

deze machine, nu EKSLUSIEF aanweezig in een beperkte oplaege van 1 stucks is helaes vergeven, maar kijk uit naar uw volgende polygoonjournaal waarin wij een bijzondere reportage zullen geven over het gebruik!
 

Deze plek is voor toekomstige tekst. Door nu alvast deze kolom te activeren blijft de kolommen structuur ongewijzigd en de lezerservaring hetzelfde als er hier content geplaatst gaat worden.

Hier kan straks ook info geplaatst worden.