Van houtgek tot orgelgek

[kiesvoorhout]

Mijn liefde voor hout richt zich steeds meer op het draaiorgel.
Zelf ben ik bezig met een 31 toets, op basis van een orgeltje wat bij mijn vader stond.
Daarover later meer.

Intussen heb ik voor draaiorgel De Callisto uit Groningen bijna alle pijpen gemaakt, er moet nog een nieuw register in, maar afgelopen zondag speelde hij in het draaiorgelmuseum in Haarlem als gastorgel.

Hieronder wat foto's van diverse pijpen (Bassen, hulpbassen, violen en bourdon) die ik gemaakt heb en een filmpje van zondag.

Hier speelt Im Kinematograph van Carl Frei, een klassieker op draaiorgel.

Groet, Kor

 

[Hunto]

Knap hoor! Ik wist overigens niet dat die dingen houten pijpen hadden.
Toen wij nog in Spijkenisse woonden, zaten wij in een appartementje midden in het centrum. Boven de viswinkel (ik lust geen vis) en tegenover “de kuil”. Elke zaterdag stond daar de hele een draaiorgel te “jengelen” (we waren nog jong en dus niet vroeg wakker). Wat een herrie! En dat dus uit die houten “pijpjes”. Onvoorstelbaar.
Maar dus wel een leuk project.

 

[jaap]

Gaaf Kor! ik kom nog wel eens bij je over de vloer en ik vind het echt fantastisch hoe je dat allemaal maakt en tot leven brengt. Er komt zo veel onderliggende kennis bij kijken.

Is nu de volgende stap een fijnstoffilter wat een deuntje kan spelen, een klein blokje orgelpijpen op de uitlaat?

jaap

 

[kiesvoorhout]

Gaaf Kor! ik kom nog wel eens bij je over de vloer en ik vind het echt fantastisch hoe je dat allemaal maakt en tot leven brengt. Er komt zo veel onderliggende kennis bij kijken.

Is nu de volgende stap een fijnstoffilter wat een deuntje kan spelen, een klein blokje orgelpijpen op de uitlaat?

jaap

Je brengt me wel op een idee
Maar eerst eens wat dingen afronden.

 

[kiesvoorhout]

De kleinste (F) en de laagste bas (G) 10 cm tot 150 cm lengte:

 

[Athanor]

Mooi Kor! Toen ik op de ambachtsschool in de meubelmakersklas zat kreeg een leerling nog les in het maken van de houten pijpen, hij was zoon van de orgelmaker in Leeuwarden. Je houdt zo een mooi oud ambacht in ere!

Fons

 

[henkverhaar]

De kleinste (F) en de laagste bas (G) 10 cm tot 150 cm lengte:

Die kleinste, da's ongeveer de lengte van een Garklein. Dat zal piepen...

 

[thomasz]

Mooi! En wat mij opvalt is het oog voor detail en authenticiteit: messing bolkopschroeven met zaagsnede!

 

[mink]

Ik vind die bochten in de pijpen fascinerend, om de juiste lengte te krijgen, die dan toch nog in de orgelkas past!

 

[Hunto]

Heeft de vierkante vorm geen negatieve invloed op de luchtstroom? Je zou dan een hoop weerstand verwachten.

 

[mink]

Het is de bedoeling dat de lucht in een pijp gaat trillen/resoneren. Dat is geen flow, maar een staande golf, waarbij de lucht halverwege de pijp juist min of meer stil staat.
De flow van het aanblazen verdwijnt grotendeels via de opening aan de voet van de pijp.

 

[knotwilg]

Heeft de vierkante vorm geen negatieve invloed op de luchtstroom?

Neen, wel een beetje op de klank, vergeleken met een ronde. Je hebt de resonantie van de lengte van de pijp, de grondtoon. Je hebt echter ook resonantie als gevolg van de doorsnede van de pijp. Bij een ronde buis is er dat maar een, bij een vierkant zijn het er al meer, de diagonalen doen ook mee. Dan kun je nog rechthoeken maken die weer een ander resultaat geven. De resonanties van de pijpdiameter zijn veel zwakker dan die in de buislengte, ze kleuren het geluid een klein beetje.

 

[henkverhaar]

Het is de bedoeling dat de lucht in een pijp gaat trillen/resoneren. Dat is geen flow, maar een staande golf, waarbij de lucht halverwege de pijp juist min of meer stil staat.
De flow van het aanblazen verdwijnt grotendeels via de opening aan de voet van de pijp.

Dat ligt er aan wat voor soort pijp. Bij een labiumwerk (fipple pipe) klopt dat (net als bij een dwarsfluit of blokfluit), maar bij een tongwerk (dat net als een trompet of klarinet een aan 1 kant gesloten pijp is) gaat er wel degelijk, naast dat er een staande golf in de pijp wordt opgewekt, een flinke flow door de buis…

 

[kiesvoorhout]

Mooi! En wat mij opvalt is het oog voor detail en authenticiteit: messing bolkopschroeven met zaagsnede!

Zo origineel mogelijk resultaat krijgen vind ik het mooist.
Nog best lastig om messing bolkop schroeven te kopen, maar gelukkig hebbe we in de Buurt in Joure nog een ijzerwarenzaak die se per stuk verkoopt.

 

[kiesvoorhout]

Ik vind die bochten in de pijpen fascinerend, om de juiste lengte te krijgen, die dan toch nog in de orgelkas past!

Vooral de bassen, die onderin liggen was een hele puzzle, daar liggen 6 van de 8.
De andere 2 staan in de trommelkast.

 

[kiesvoorhout]

Heeft de vierkante vorm geen negatieve invloed op de luchtstroom? Je zou dan een hoop weerstand verwachten.

Zoals hierboven al aangegeven heeft de vorm geen invloed op de flow.
Ik heb alleen maar labiaalpijpen gebruikt, dus de lengte bepaalt dan de toonhoogte.
De vorm en intonatie bepaalt de klank, vierkant of rond maakt dan niet zoveel uit.
Houtsoort maakt wel verschil, al wordt dat soms tegengsproken.
Ik gebruikt Sitca Spruce, afkomstig van Steinway, dus alvast een beetje muzikaal hout.
En het is makkelijker een vierkante of rechthoekige pijp te maken dan een ronde, want draaien doe je zoiets niet eenvoudig