Werkbank maken: grote douglasbalken verlijmen

[RubenV]

Beste woodworkers,

Onlangs heb ik een veranda gemaakt met een paar eiken palen en nog wat meer palen van vers gezaagd douglashout (dat misschien ook even heeft gelegen). Hier wilde ik authentieke timber framing voor gebruiken om de houtverbindingen te maken. Ik heb een 1 1/2 inch timmermansbeitel en een paar grote slangenboren gekocht en de pakweg 40 gaten uitgeboord en handmatig uitgehakt. Kortom, een mooi project!

Nu is er nog een beetje hout over en ben ik inmiddels toe aan het bouwen van een werkbank om meer en beter meubels te kunnen gaan maken. Ik heb hiervoor het ontwerp van Christopher Schwartz in gedachten uit zijn boek The Anarchist's Workbench, hier overigens gratis te downloaden en een aanrader: Updated ‘Anarchist’s Workbench’ PDF. In zijn ontwerp werkt hij veelal met 2 duims-materiaal, dat in de praktijk 1,5 inch dik is en dan teruggeschaafd wordt naar 1 1/4 inch. Vervolgens verlijmt hij daar een werkblad mee van ongeveer 12,5 cm (5 inch) dik, en een stel poten van eveneens 5 inch dik.

Wat ik over heb is 2 palen van 150x150 - een van 2,5m en een van 1,5m en daarnaast nog een 4 meter lange balk van 150x100. Ik heb in gedachten om daar nog een paal van 150x150 van 5m lang bij te halen (luchtgedroogd) en er vervolgens een blad van ongeveer 2,5 m lang te maken en 55 cm breed.

Dat betekent dus:

• dat ik ergens in het blad ook in de lengte 2 verschillende delen met de kopse kanten tegen elkaar moet leggen
• dat het om vrij dikke delen gaat die ik lamineer
• dat het toegevoegde hout misschien niet precies even droog is als het hout dat ik al heb liggen
• dat het hout voor het onderstel dat ik er ook bij wil kopen (eveneens 150x150) ook niet kiln-dried is

Denken jullie dat dit gaat lukken of levert dit problemen op? Gaat het onderstel van luchtgedroogd hout stabiel genoeg zijn om het werkblad van forse delen die misschien ook nog gaan proberen te torderen enigszins recht te houden? Zou het beter zijn als ik al het hout in de lengte nog doorzaag en anders verlijm? Of als ik voor het onderstel dunnere delen haal die ik verlijm of zelfs kiln-dried hout regel?

Oh en nog een vraag: als ik de 1,5 m die ik van de 4m (100x150) afzaag in de lengte wil verlijmen met een herzaagd deel van de paal van 1,5m (150x150), hoe zorg ik dan dat ik die 2 kopse kanten goed haaks krijg? Ik snap wel dat ik voor de lijmverbinding alleen kan rekenen op het langshout en dat ik deze laag tussen 2 'gehele' lagen moet doen.

Ik ben heel benieuwd naar jullie kijk hierop!

 

[handig18]

Ik ben bang dat je vraagt om problemen.
Hout dat verschillende vochtgehaltes heeft en dan ook nog met zo’n dikte….
Ik zou het zagen en zeker nog een tijdje laten drogen.

 

[ZotVanHout]

kan het zijn dat christopher van 2-duims vertrekt, en dat na schaven tot 5-duims samenstelt, terwijl jij ineens met 6-duims wil starten ? da's een heel andere veel minder stabiele opbouw
is dat allemaal hetzelfde hout ? ofwel douglas ofwel eik ?
een kopse verlijming heeft weinig stevigheid - hout dient langs verlijmd te worden - lijm je 2 delen kops om een grotere lengte te bekomen, klem die dan tussen 2 delen uit volle lengte

 

[DDragon80]

Dat kopse kanten verlijmen weinig stevigheid heeft is ondertussen ontkracht en bewezen (bekeken in de juiste context welliswaar). Feit is dat dit zelfs dubbel(!) zo sterk is als langs verlijmen. Op voorwaarde dat dit goed geklemd kan worden, en daar zit meestal de zwakke schakel voor een slecht resultaat.
Ik weet dat hier nu in eerste instantie heel veel mensen dit gaan tegenspreken, want dit is al 100+ jaar 'de regel', wat iedereen voor absolute waarheid aanneemt. Maar kijk dan maar even naar onderstaand filmpje van Rob Cosman en de link naar die testen.

Over de overige issues volg ik de rest hierboven.

 

[Bert Vanderveen]

Als je dat 'gemengde' hout twee of drie weken in dezelfde ruimte laat liggen is de mate van vochtigheid wel zo'n beetje gelijk. Moet wel zo neergelegd worden dat de lucht er vrij omheen kan circuleren.

 

[Wim Kluck]

Is het een optie om het blad niet te lijmen (althans nu niet) gewoon draadstangen erdoor. Wat deuvels of dominos voor het uitlijnen. En dan een jaar later het uit elkaar te halen en dan verlijmen. Dan weet je hoe het hout werkt.

 

[RubenV]

kan het zijn dat christopher van 2-duims vertrekt, en dat na schaven tot 5-duims samenstelt, terwijl jij ineens met 6-duims wil starten ? da's een heel andere veel minder stabiele opbouw
is dat allemaal hetzelfde hout ? ofwel douglas ofwel eik ?
een kopse verlijming heeft weinig stevigheid - hout dient langs verlijmd te worden - lijm je 2 delen kops om een grotere lengte te bekomen, klem die dan tussen 2 delen uit volle lengte

Ja klopt dat hij dat doet, maar in een ander filmpje zie ik hem wel ook 5 of 6 duims hout gebruiken: Where to Buy Big Wood for Big Workbenches | Popular Woodworking Magazine. Hij gebruikt daar wel kiln-dried hout.

Het hout ligt allemaal al een tijdje buiten (ook waar ik het zou kopen), dus er is wel een redelijke kans dat het ongeveer even nat is. Als ik het doorzag kan ik met een vochtmeter natuurlijk wel even kijken hoe vochtig het hout nog is van binnen... Maar als dat ongeveer gelijk is, denken jullie dat het dan alsnog nodig is om het te zagen? In dat geval zou ik het ook nog een tijd moeten laten liggen voor het zagen nut heeft, of niet? Dat is wel een ding voor mij omdat ik wel een werkbank nodig heb...

 

[Ruben houtklusser]

Toevallig heb ik hetzelfde gedaan met een restpartij eiken welke overbleef na het bouwen.
Heb alles geschaafd en verlijmd, het blad bestaat uit 2 helften elk opgebouwd uit 3 balken van 9x9cm.
Die 2 helften kunnen los van elkaar werken als ze daar behoefte aan hebben zonder problemen op te leveren.
De poten zijn ongeveer 14x14cm.
Volgens de geldende houtregels is dit niet aan te raden, maar wanneer je er rekening mee houd en accepteerd dat er ergens iets gaat werken dan kan het best.
Het is geen meubel voor in huis en in het ergste geval ga ik er nog eens over met de schaaf.
Tot nu toe geen enkel probleem.
Ben er bijzonder tevreden mee.

 

[RubenV]

Bedankt voor jullie reacties. Bij deze een bericht met wat ik nu uiteindelijk gedaan heb.
Ik heb toch even het zekere voor het onzekere genomen en besloten om droog hout te kopen en daar de werkbank van te maken. Ik heb een paar lange balken (5 meter, 245mmx45mm) gedroogd Douglas kunnen vinden en daar de werkbank van gemaakt.

Eerlijk gezegd heb ik eerst nog een fout gemaakt - iemand bij een houthandel gaf toen ik vroeg of hun Douglashout luchtgedroogd was en niet kiln-dried bevestigend antwoord, maar dat bleek niet te kloppen, het bleek namelijk versgezaagd te zijn. Ik heb vervolgens vrolijk die balken gekocht en op lengte gezaagd en thuis kwam ik erachter dat het versgezaagd hout was. Daar leer ik dus wel weer wat van: goed opletten hoe het hout voelt (het was ook veel te zwaar) en dubbelchecken wat het zou moeten zijn. Maar ja... nu heb ik hout voor een extra werkbank klaarliggen om nog een keer een werkbank te maken.

Achteraf had ik waarschijnlijk liefst nog een andere keuze veranderd: in plaats van Douglashout voor het blad had ik liever essen gebruikt. Dat is wel iets duurder, maar ik zou toch een wat harder blad willen hebben. Douglashout wordt als het goed is nog wat harder maar dit in principe droge hout is nu nog niet zo heel hard en aangezien hij er niet voor de sier staat komen er wel goed veel deuken in. Misschien schaaf ik er nog een keer een laagje af over een paar jaar.

Hier wat foto's van het proces:

Het vers gezaagde hout :/

Poging 2: droog hout

Daarna alle brede balken geschulpt op de tafelzaag en de balken voor het blad geordend. Ik heb eerst 7 van de 14 balken tegelijk gelijmd maar dat was vrij stressvol. Daarna maar 3 lijmnaden per keer gedaan:



Blokjes erop om de pennen te maken tijdens het lijmen

1 van de 2 gaten per poot kan ook tijdens het lijmen

Veel tegelijk lijmen lukte aardig

Blad in 2 delen met poten en liggers erbij

Jointen van de zijkant blijkt best een uitdaging te zijn... die kier is nog wel weggegaan.


Blad is gelijmd!

En met mijn sawhorses is het al een soort van werkbank.

 

[RubenV]

... vervolgens gaten maken voor de korte liggers en de pennen bijzagen zodat ze samen met de lange liggers in de poten kunnen worden geschoven

Aftekenen waar de gaten in de onderkant moeten komen

Einden afzagen

Het past!

Gelijmd en met gat voor een planing stop


Bezig met de leg vise


Een tool rack in wording, die inmiddels aan de achterkant is gelijmd

De leg vise af, met een wig aan de onderkant om traploos te kunnen 'instellen' welke dikte ik wil klemmen

Met een fijne lamp erbij om goed licht te hebben.

Wat me nog te doen staat is nog een keertje de bovenkant smoothen, de werkbank behandelen met een mengsel van lak op terpentinebasis, terpentine en gekookte lijnolie en een schap maken tussen de liggers om gereedschap en werkstukken op te kunnen leggen. En nog een paar grotere doe's feet en zaagplankjes maken. En leer op mijn holdfasts lijmen en waarschijnlijk aan de binnenkant van mijn leg vise.

Ben er erg blij mee. De holdfasts werken erg fijn en de leg vise is ook heel prettig.

 

[Wim Kluck]

Als je essen wil : plak er essenplankjes op, een beetje als parket. Velen doen er ook gewoon plaatmateriaal op.
Kan je er ook in spijkeren,schroeven en een keertje in boren. Plank te lelijk nieuwe erop. Als ik jouw bank bekijk begrijp ik wel dat dit misschien niet je voorkeur geniet.

 

[EdP]

Dat is een mooie werkbank geworden: ga je een hoop plezier van hebben. Jay Bates heeft een paar jaar geleden een werkbank uit vuren en een uit hickory hout gemaakt (Youtube). Na een tijdje beiden gebruikt te hebben gaf hij toch de voorkeur aan de vuren bank (het zachtere hout). Reden: die bank leek wat gemakkelijker de klappen te absorberen bij het betere beitelwerk. En ach…als je er over een paar jaar een laagje afschaaft heb je nog steeds een flinke werkbank.

 

[ZotVanHout]

mooie reportage !

 

[RubenV]

Als je essen wil : plak er essenplankjes op, een beetje als parket. Velen doen er ook gewoon plaatmateriaal op.
Kan je er ook in spijkeren,schroeven en een keertje in boren. Plank te lelijk nieuwe erop. Als ik jouw bank bekijk begrijp ik wel dat dit misschien niet je voorkeur geniet.

Niet meteen inderdaad voor deze werkbank, maar die houding is ook wel een verfrissende, wellicht ga ik ook nog wel een keer wat pragmatischer worden