Vragen over werking van hout in een houten werkbank

[hans81]

hoi allemaal,

als beginnend houtbewerker heb ik veel leerzame video's van o.a. Paul Sellers bekeken. Ook heb ik een paar video's uit zijn serie bekeken waarin hij een eigen houten werkbank maakt: Workbench Info Page

Nu heb ik niet iedere video helemaal uitgekeken, dus misschien wordt mijn vraag beantwoord in zijn video's, maar hopelijk kunnen jullie hier iets over zeggen: het gaat over de wiggen die hij in de zij-schotten (aprons) heeft geplaatst, die de poten / het dragende frame verbinden met het blad. Wat is precies het nut van deze wiggen? Als ik het goed begrijp, is dat om de werking (krimp en uitzetting) van het hout, als gevolg van schommelingen in vochtigheid in het hout / omgeving op te vangen.

Maar het is mij nog niet helemaal duidelijk in welke richting deze bewegingen opgevangen kunnen worden: is dat verticaal, dus bijv. uitzetting van deze zij-schotten (aprons), of is het voor het opvangen van bewegingen in het vlak van het werkblad, dus in de breedte van de tafel? Of beide? Of zit het nog anders? Ik zie dat deze zij-schotten met bouten in de poten vastgeschroefd zijn, en ik zie dat het werkblad met schroeven aan het dragende onderstel vastzit. Beperken deze bevestigingen dan niet de natuurlijke werking van het hout?

 

[Bert Vanderveen]

Ik zie op de plaatjes niet waar die wiggen precies zitten, maar in het algemeen geldt dat als een wig gebruikt wordt deze door krimpend materiaal UIT de (kleiner wordende) opening gedrukt kan worden, en bij een groter wordende opening (door uitzetten, bijvoorbeeld) verder IN de opening geklopt kan worden.

In hoeverre dat bij dit ontwerp speelt weet ik dus niet, maar Paul Sellers is wel van de 'school' van houtbewerkers die vindt dat het hele krimp en uitzet verhaal van hout overdreven wordt.

Wiggen in constructies worden dus vooral gebruikt als je beweging mag verwachten, bijv. door het toepassen van groen hout (dus niet gedroogd), of als je een constructie demontabel wilt maken.

 

[Paul90]

Ik ken dit ontwerp goed, zo heb ik mijn werkbank namelijk ook gebouwd (en alle video's erover gekeken) ;-).
De wiggen zorgen ervoor dat de poten altijd strak in de uitsparing van de schort zitten. Bij elke beweging zetten ze zich iets vaster. Er zijn meerdere redenen voor beweging; één ervan is werking van het hout. Een andere is zijwaartse krachten op de uitsparing (vooral tijdens schaven), waardoor de passing over tijd losser zou kunnen worden, zeker als de schort van zacht hout is. En hij noemt de verhuisbaarheid. De werkbank kan vrij eenvoudig uit elkaar worden gehaald in twee schragen en een blad. Door de wiggen zitten de poten iedere keer weer strak vast.

 

[hans81]

Dank voor jullie verhelderende reacties!

Rest alleen nog de vraag: hoe kunnen de poten zich steeds vaster, als de verticale beweging die daar voor nodig is (?) tegen wordt gehouden door de bouten die de poten met het zijvlak waar de wiggen in zitten verbonden is?

 

[Doubledot]

Wel bijzonder inderdaad, dit is niet hoe een krimpvrije constructie hoort te zitten. Immers gaat je blad werken in de breedte (je werkbank wordt in feite dieper) terwijl die aprons werken in hoogte (en die zullen dus niet in de diepte werken). Hierdoor kunnen problemen gaan ontstaan.

Het voordeel aan een werkbank is dat je deze in jouw werkplaats maakt, en daarna in die werkplaats houdt. Dus de condities blijven redelijk gelijk, ik gok dat het daarom wel oké blijft / gaat.

Eigenlijk hoor je bovenop de poten iets van slopgaten te hebben (bijvoorbeeld een extra dwarsregel met slob) waardoor het blad als component los kan werken t.o.v. het onderstel.

 

[Paul90]

De poten kunnen niet meer bewegen, maar de wiggen wel.
De verbinding tussen de poot en short is de enige verbinding die wiebelen tegengaat. De wig zorgt ervoor dat die verbinding heel strak is. In principe wil de wig naar beneden bewegen, dus steeds vaster trekken.

 

[Paul90]

Wel bijzonder inderdaad, dit is niet hoe een krimpvrije constructie hoort te zitten. Immers gaat je blad werken in de breedte (je werkbank wordt in feite dieper) terwijl die aprons werken in hoogte (en die zullen dus niet in de diepte werken). Hierdoor kunnen problemen gaan ontstaan.

Waarom niet? In de gehele constructie zijn de voor- en achterschorten niet verbonden. De losse verbinding tussen blad en gereedschapsgoot laat ruimte voor het blad om te werken, zonder dat dit de schorten naar buiten duwt.
Het achterste schort kan in principe ook vrij bewegen, die zit maar op één lijn verbonden aan de poten. Alleen het voorste schort kan iets minder vrij bewegen, omdat die aan de bovenkant verbonden is aan het blad, en richting onderkant aan de poten.