In het kader van de vakopleiding Meubelmaker aan het HMC ben ik met een stoel bezig waarin ik het houtbuigen onder de knie probeer te krijgen.
Hierbij mijn vorderingen tot nu toe.
Het ontwerp is van Joost en Ernst Kühne, de uitvoering door Ernst.
Het ontwerp:
Gelamineerde, gebogen zitting, gezaagde vormstukken die de delen verbinden en taps toelopende, ronde, gedraaide pootjes.
De zitting bestaat uit 3 extreem gebogen planken, die identiek zijn, maar ook nog eens enkele graden tov elkaar zijn gedraaid.
De moedermal:
Met een zelfgemaakt freespasser voor de grote curves en een freesje van 15 mm freesde ik de contouren van de stoel uit een plaat:
Veel aandacht voor de overgangen in de curve, die precies aan moeten sluiten!
de totale curve, precies op de breedte die de dikte van de te buigen zitting wordt (15mm, opgebouwd uit 5 lagen van 3 mm dikte) , zodat ik de binnen- en de buitencurves voor de mal precies goed heb.
Deze moedermal zaag ik later doormidden, zodat ik een ondermal en een contramal heb, die ik 9 keer kan kopiëren zodat ik een echt dikke (162mm dik) drukmal heb om straks de te lijmen vorm in te persen.
Met twee proefmallen heb ik ook een uitprobeerstoel gemaakt waarmee ik het zitcomfort kon beoordelen: Door stroken buigplex in de gleuven te schuiven ontstond een proefstoel. De zit wordt heel bijzonder en erg dwingend door de flinke curve: de één zit er prima in, de ander veel minder.
Dit was overigens de tweede proefstoel, omdat een eerdere curve veel te scherp bleek te zijn.
Het ruwe hout
Ondertussen naar Loenen gereden om daar bij Hard-en-zachthout een mooie plaat Essen te halen, uit het hart van de boom zodat ik daar aan weerzijden van het hard kwartiers hout uit kan halen.
Een plaat van 390cmx50mmx500mm, doormidden gehaald om in te auto te passen.
Met de (oude Elu) handcirkelzaag het hart er uit gezaagd en afgekort naar handzame maten om later te kunnen vlakken en strijken en uiteindelijk 3 mm dikke plankjes van 155mm breedt en 115cm lang van te kunnen zagen.
Op school op de Harwi 130 schulpzaag het hout verzaagd naar dunne plankjes, tweezijdig gezaagd omdat een hoogte van 155 mm zelfs voor dat apparaat een zee te hoog is.
Steeds 4 mm dik plankje van de dikke balk afzagen, het overgebleven stuk weer vlakken en weer 4mm dik plankje zagen.
Daarna alle gezaagde plankjes op de vandiktebank van 4 mm naar 3 mm terugschaven.
Dit leidt tot heel veel dunne plankjes, heel veel zaagsel en schaafsel en heel veel plankjes met defecten (noesten, zwakke plekken door warrige draad etc) die afgekeurd worden, maar nog genoeg om te buigen.
De mal
Van de moedermal heb ik met de decoupeerzaag (grof) en daarna de kopieerfrees op de bovenfrees 8 exacte kopieën gemaakt die ik zorgvulldig op elkaar lijm tot twee blokken (boven- en ondermal) van 162mm dik.
Hier het resultaat: een loodzware maar perfect strakke mal met de curve er netjes in.
Hier nog zonder de extra gaten voor lijmklemmen die ik er nog met een 38mm speedboor in zal boren. Alleen het grote gat in het midden heb ik meteen meeegefreesd, hierin komen een aantal lijmklemmmen bij elkaar.
Het lijmen
vijf lagen hout ingeklemd en van lijm voorzien:
We legden de mallen plat op de werkbank,
plaatsten de eerste laag hout er al losjes in, en voorzagen de overige 4 plankjes éénzijdig van lijm (met een verfroller) , die we één voor één dan snel steeds in de mal erbij tegen de andere plankjes drukten, zodat een pak van vijf plankjes en vier lijmlagen ontstond.
Met vereende krachten hebben we 5 lagen essenhout van 3mm dik in de mallen geperst. Het eerste stuk met handkracht (twee mannnen aan weerszijden druken de mallen een stuk tegen elkaar en een derde fixeerde met een lijmklem bovenin de mal) en daarna steeds met lijmklemmen in de daarvoor aangebrachte gaten verder klemmen. de hele tijd lag de mal nog op zijn kant.
Toen de mal eenmaal behoorlijk gesloten was, de mal op zijn onderkant gezet en ook de andere zijde (die daarvóór op de werkbank lag) van lijmklemmen voorzien.
Zoveel lijmklemmen heb je echt nodig, je kunt met minder klemmen gewoon onvoldoende druk zetten.
Van het lijmen en aandrukken heb ik helaas geen foto's ik was een beetje druk (en gestresst mag je wel weten)........
De lijm kwam er aardig uit, getuige deze foto.
Ik gebruikte Rakol d 300 lijm die volgens de school, ondanks het feit dat het een witte PVAC lijm is, toch heel geschikt is voor gebogen lijmwerk.
Na 4 uur drogen de mal gelost: grote opluchting bij de zeer welkome hulp van medecursisten en leraar op de foto, toen de springback (terugbuigen) heel beperkt bleek te zijn.
Het eerste resultaat: een eerste mooie curve in essenhout, hier tijdens het drogen nog even tussen 2 klosjes ingeklemd om "kruip" tijdens het drogen te voorkomen.
Inmiddels staat een tweede curve al ingeklemd en te drogen. volgende week de derde en dan samenbouwen.
Conclusie
Tot zover mijn eerste verslag, volgende week meer.
Tot nu toe geleerd:
1) frezen van een mal met de juiste dikte duimfrees leidt tot een mooie regelmatige boven- en ondermal.
2) Zo'n grote mal doet zijn werk behoorlijk goed: geeft stabiliteit om goed aan te kunnen drukken maar laat tijdens het inklemmen geen enkele correctie meer toe, extra druk op een specifieke plek is haast niet te doen, daarvoor is de mal te solide en onvervormbaar.
Misschien moet je hem naderhand in segmenten opzagen: eerst de bovenkant van de vorm aandrukken, dan de zijkanten en dan pas de uiteinden?
Ik had nu moeite om voldoende lijmdruk te krijgen op de plek waar de scherpee curve uit het midden, overgaat in de flauwere curve aan de beide zijkanten.
3) Een kwartiertje droog voorbuigen van het hout in de mal (zonder lijm) maakt het lijm opbrengen vervelender (je moet allemaal gebogen planken gaan inlijmen), maar het persen gaat eenvoudiger: zonder voorbuigen begonnen de lagen heel erg te verschuiven tov elkaar.
4) zorg voor voldoende hulp want in je eentje redt je het niet bij het aanpersen.
Hierbij mijn vorderingen tot nu toe.
Het ontwerp is van Joost en Ernst Kühne, de uitvoering door Ernst.
Het ontwerp:
Gelamineerde, gebogen zitting, gezaagde vormstukken die de delen verbinden en taps toelopende, ronde, gedraaide pootjes.
De zitting bestaat uit 3 extreem gebogen planken, die identiek zijn, maar ook nog eens enkele graden tov elkaar zijn gedraaid.
De moedermal:
Met een zelfgemaakt freespasser voor de grote curves en een freesje van 15 mm freesde ik de contouren van de stoel uit een plaat:
Veel aandacht voor de overgangen in de curve, die precies aan moeten sluiten!
de totale curve, precies op de breedte die de dikte van de te buigen zitting wordt (15mm, opgebouwd uit 5 lagen van 3 mm dikte) , zodat ik de binnen- en de buitencurves voor de mal precies goed heb.
Deze moedermal zaag ik later doormidden, zodat ik een ondermal en een contramal heb, die ik 9 keer kan kopiëren zodat ik een echt dikke (162mm dik) drukmal heb om straks de te lijmen vorm in te persen.
Met twee proefmallen heb ik ook een uitprobeerstoel gemaakt waarmee ik het zitcomfort kon beoordelen: Door stroken buigplex in de gleuven te schuiven ontstond een proefstoel. De zit wordt heel bijzonder en erg dwingend door de flinke curve: de één zit er prima in, de ander veel minder.
Dit was overigens de tweede proefstoel, omdat een eerdere curve veel te scherp bleek te zijn.
Het ruwe hout
Ondertussen naar Loenen gereden om daar bij Hard-en-zachthout een mooie plaat Essen te halen, uit het hart van de boom zodat ik daar aan weerzijden van het hard kwartiers hout uit kan halen.
Een plaat van 390cmx50mmx500mm, doormidden gehaald om in te auto te passen.
Met de (oude Elu) handcirkelzaag het hart er uit gezaagd en afgekort naar handzame maten om later te kunnen vlakken en strijken en uiteindelijk 3 mm dikke plankjes van 155mm breedt en 115cm lang van te kunnen zagen.
Op school op de Harwi 130 schulpzaag het hout verzaagd naar dunne plankjes, tweezijdig gezaagd omdat een hoogte van 155 mm zelfs voor dat apparaat een zee te hoog is.
Steeds 4 mm dik plankje van de dikke balk afzagen, het overgebleven stuk weer vlakken en weer 4mm dik plankje zagen.
Daarna alle gezaagde plankjes op de vandiktebank van 4 mm naar 3 mm terugschaven.
Dit leidt tot heel veel dunne plankjes, heel veel zaagsel en schaafsel en heel veel plankjes met defecten (noesten, zwakke plekken door warrige draad etc) die afgekeurd worden, maar nog genoeg om te buigen.
De mal
Van de moedermal heb ik met de decoupeerzaag (grof) en daarna de kopieerfrees op de bovenfrees 8 exacte kopieën gemaakt die ik zorgvulldig op elkaar lijm tot twee blokken (boven- en ondermal) van 162mm dik.
Hier het resultaat: een loodzware maar perfect strakke mal met de curve er netjes in.
Hier nog zonder de extra gaten voor lijmklemmen die ik er nog met een 38mm speedboor in zal boren. Alleen het grote gat in het midden heb ik meteen meeegefreesd, hierin komen een aantal lijmklemmmen bij elkaar.
Het lijmen
vijf lagen hout ingeklemd en van lijm voorzien:
We legden de mallen plat op de werkbank,
plaatsten de eerste laag hout er al losjes in, en voorzagen de overige 4 plankjes éénzijdig van lijm (met een verfroller) , die we één voor één dan snel steeds in de mal erbij tegen de andere plankjes drukten, zodat een pak van vijf plankjes en vier lijmlagen ontstond.
Met vereende krachten hebben we 5 lagen essenhout van 3mm dik in de mallen geperst. Het eerste stuk met handkracht (twee mannnen aan weerszijden druken de mallen een stuk tegen elkaar en een derde fixeerde met een lijmklem bovenin de mal) en daarna steeds met lijmklemmen in de daarvoor aangebrachte gaten verder klemmen. de hele tijd lag de mal nog op zijn kant.
Toen de mal eenmaal behoorlijk gesloten was, de mal op zijn onderkant gezet en ook de andere zijde (die daarvóór op de werkbank lag) van lijmklemmen voorzien.
Zoveel lijmklemmen heb je echt nodig, je kunt met minder klemmen gewoon onvoldoende druk zetten.
Van het lijmen en aandrukken heb ik helaas geen foto's ik was een beetje druk (en gestresst mag je wel weten)........
De lijm kwam er aardig uit, getuige deze foto.
Ik gebruikte Rakol d 300 lijm die volgens de school, ondanks het feit dat het een witte PVAC lijm is, toch heel geschikt is voor gebogen lijmwerk.
Na 4 uur drogen de mal gelost: grote opluchting bij de zeer welkome hulp van medecursisten en leraar op de foto, toen de springback (terugbuigen) heel beperkt bleek te zijn.
Het eerste resultaat: een eerste mooie curve in essenhout, hier tijdens het drogen nog even tussen 2 klosjes ingeklemd om "kruip" tijdens het drogen te voorkomen.
Inmiddels staat een tweede curve al ingeklemd en te drogen. volgende week de derde en dan samenbouwen.
Conclusie
Tot zover mijn eerste verslag, volgende week meer.
Tot nu toe geleerd:
1) frezen van een mal met de juiste dikte duimfrees leidt tot een mooie regelmatige boven- en ondermal.
2) Zo'n grote mal doet zijn werk behoorlijk goed: geeft stabiliteit om goed aan te kunnen drukken maar laat tijdens het inklemmen geen enkele correctie meer toe, extra druk op een specifieke plek is haast niet te doen, daarvoor is de mal te solide en onvervormbaar.
Misschien moet je hem naderhand in segmenten opzagen: eerst de bovenkant van de vorm aandrukken, dan de zijkanten en dan pas de uiteinden?
Ik had nu moeite om voldoende lijmdruk te krijgen op de plek waar de scherpee curve uit het midden, overgaat in de flauwere curve aan de beide zijkanten.
3) Een kwartiertje droog voorbuigen van het hout in de mal (zonder lijm) maakt het lijm opbrengen vervelender (je moet allemaal gebogen planken gaan inlijmen), maar het persen gaat eenvoudiger: zonder voorbuigen begonnen de lagen heel erg te verschuiven tov elkaar.
4) zorg voor voldoende hulp want in je eentje redt je het niet bij het aanpersen.
Laatst bewerkt:
.