Spannend project. Herstel van een harp, maar hoe?

[Nerf]

Mijn zoon wil graag harp leren spelen. Daarvoor kunnen we bij de harpjuf een harp huren, maar ik was ook alvast naar een lange termijn oplossing aan het zoeken. Maar meine Guete, wat zijn harpen duur! Ik had het een en ander gevonden van echt heel goedkope opties, maar die hebben geen "haakjes" (klemmetjes om een snaar een halve toon hoger te stemmen). Toen ben ik eens op zoek gegaan naar wat het kost om "haakjes" te kopen en zelf een goedkope harp in elkaar te zetten (er zijn wel zelfbouwkits), maar dat bleek ook zo in de honderden Euro's te lopen, de kosten per haakje vallen wel mee, maar met 29 snaren gaat alles heel hard.
Toen kwam ik op Marktplaats een harp tegen die gevallen was. De hals was gebroken, maar het is op zich een harp met haakjes en het juiste aantal snaren. Ik heb de gok genomen en deze voor een zachte prijs gekocht.

Hier de breuk:

Door de spanning op de snaren is de hals op de klankkast getokken
Als je van achter kijkt zie je dat de hals wat krom lijkt te zijn (pennen staan ver weg haaks op de camera, maar dichtbij onder een hoek van ca 80 graden:



De aanhechting van hals en zuil "kiert" ook een beetje, als ik de hals wil vervangen is dat misschien wel goed nieuws, dan is het een begin voor netjes sloopwerk



Ik ben begonnen met alle snaren los te draaien, dat er even geen spanning op staat. Ik had de hoop dat het hout uit zichzelf weer naarmekaar toe zou trekken, maar het is of flink vervormd, of er zat al heel wat spanning in het hout, maar deze kier kan ik alleen met veel kracht dichttrekken:



Ik heb dit nu dus staan:


Waar de zuil aan de klankkast zit zit ook een scheurtje. Hier zit iets speling in de constructie:

Van binnen ziet dat er zo uit, blijkbaar bestaat de zuil uit twee gelijmde stukken, de verbinding met de klankkast is een soort bruislijm die nu los zit.


Zo. Nou. Dat is dus "de huidige situatie". Ik heb een aantal opties bedacht die ik kan gaan doen:

1. plakken: met wat mallen en klemmen de breuk weer bijmekaar trekken, en dicht epoxy-en. Lijkt me niet tof, want er staat dan dus tijdens het lijmen al spanning op de breuk (want die staat nu ook open), en als je de snaren aanspant wordt dat nog erger
2. plakken met strikjes: Zelfde als hierboven, maar dan strikjes erin om te zorgen dat de spanning niet alleen door lijm gehouden wordt.
3. hals vervangen: Zuil gewoon laten wat het is, maar de hals (bovenste deel) vervangen. Groot voordeel is dat ik de oude hals als "mal" kan gebruiken.
4. hals en zuil vervangen: Zie hierboven, maar dan ook meteen een nieuwe zuil maken, zodat die verbinding ook meteen goed is.
5. compleet nieuwe harp bouwen. Alle opties hierboven laten de klankkast met rust. Dat is omdat dat het lastigste stuk is, een dunne plank waar flink spanning op komt te staan van de snaren. Als ik een compleet nieuwe harp bouw ben ik sowieso een half jaar bezig, en wordt het waarschijnlijk alsnog een heel duur project. Heeft niet mijn voorkeur, maar wie weet kan het met een bouwplan zoals van Plans - Sligo Harp Shop .

Wat denken jullie?
Het doel is een goede oefenharp, het hoeft geen concertharp te worden!

 

[chevy66]

Het lijkt me dat hij op het zwakste punt gebroken is. Als je het ijzer verwijderd , kan je hem volgens mij weer prima op de breuk lijmen. Ik zou er twee flinke deuvels van boven af in boren en hem daarna met epoxy afwerken.

 

[Charel09]

lijkt me een ideaal jobke voor een domino of twee / drie

 

[knotwilg]

Domino's (of deuvels) inderdaad. Je hebt, aan de breuk en de snaren te zien, te maken met een afschuifkracht. Noch mooier is misschien een of twee lange vlinders er in die de afschuifkracht opvangt en die "naar beneden".

 

[Wilco Flier]

Ik ben volstrekt niet muzikaal, hoor het verschil niet tussen een muzieknoot en een walnoot. Maar is de klank van het instrument niet afhankelijk van het houtwerk? Met andere woorden: beïnvloed de reparatie het geluid niet? Voor de rest een interessant project, ga ik volgen.

 

[henkverhaar]

Ik ben volstrekt niet muzikaal, hoor het verschil niet tussen een muzieknoot en een walnoot. Maar is de klank van het instrument niet afhankelijk van het houtwerk? Met andere woorden: beïnvloed de reparatie het geluid niet? Voor de rest een interessant project, ga ik volgen.

Dat valt denk ik wel mee - het is vooral de klankkast (aan de 'achterkant') die voor het geluid zorgt. De rest moet alleen de trillingen van de snaren naar de klankkast overbrengen. Ik weet overigens niet waar bij een harp het belangrijkste 'overdrachtspunt' zit - boven (ik verwacht het eerlijk gezegd niet), onder, of indirect...

Is dit een ierse harp - die gebogen voorkant lijkt dat te suggereren.

Ik weet weinig van harpbouw, maar persoonlijk zou ik de hele bovenkant opnieuw maken en vervangen...

Overigens wellicht een idee om een harpbouwer om advies te vragen? Wellicht via bouwerscontact van Vereniging Huismuziek?

Of Athanor - die heeft volgens mij ooit aan zingende zagen geknutseld?

 

[Nerf]

Ja, klankkast zorgt voor het geluid. Natuurlijk zal het uiteindelijk voor een écht écht top klank wel uitmaken. De snaren hebben onder de plaat een knoopje, de snaar loopt dan door een messing busje door de plaat, omdat de snaar "schuin" uit dat busje komt is er maar 1 contactpunt en dus weinig demping van de snaar. Hoe stijver de hals aan de bovenkant is, hoe meer snaarbeweging in de klankkast komt.

Hier een mooi filmpje van iemand die voor zijn vak harpen bouwt:

Die vereniging huismuziek ga ik even uitzoeken, bedankt voor de tip

 

[Efvee]

Ik zou eerst proberen die gebroken bovenkant te repareren. Op elkaar klemmen met lijm en dan van boven af gaten boren voor een stel deuvels. Als die reparatie niet het gewenste resultaat heeft dan kun je altijd nog een nieuwe harp bouwen.

 

[gpf]

De breuk kan je mogelijk reparen door 2 wiggen van iedere kant voorzichtig te tikken tussen hals en klankkast. Het kieren verhelpen door stevige stukken hout langs te klemmen. Hout in plastic inpakken zodat lijm daar niet aan vast komt zitten. Gebruik warme lijm of epoxy. Beiden 24 uur geven.

 

[Athanor]

Het is een gecompliceerde breuk, als je op de eerste foto goed kijkt zie je dat ook bij de volgende pin het hout gescheurd is. Die breuk zul je ook eerst moeten openen en lijmen. Ik zou een poging wagen met een goede houtlijm. Wel een goede hulpmiddelen maken om de breuk goed te klemmen.

 

[Arjen Bosse]

Kijk een harp, dat komt mij inmiddels bekend voor.
Als ik goed naar de breuk kijk lijkt er bij de volgende stempen ook nog een breuk te zitten. Als je de huidige breuk lijmt zitten er ook nog andere schuren die gelijmd zouden moeten worden. dat word een lastig klusje. Mogelijk dat strikjes/vlinders de verbinding zullen versterken.

Laatst ben ik bij een harpenbouwer op bezoek geweest en hij vertelde mij dat de klank vooral tot zijn recht komt als er zo min mogelijk massa in de klankkast zit. Hoe lichter een harp, hoe mooier het geluid. Het nadeel van een lichtere harp is natuurlijk zijn kwetsbaarheid.
Hij vertelde mij ook dat er echt heel veel krachten op de hals komen, ik hoop dat het lijmen je lukt en dat het stand houd. De zuil zou ik zeker niet vervangen, mogelijk kan je hem tegelijk lijmen.

De snaren kan je los draaien natuurlijk maar het ijzerwerk moet je echt laten zitten, zeker de haakjes want die zijn exact op de goede afstand gesteld. (De haakjes maken de snaar 1/zoveelste korter waardoor ze een hogere toon krijgen, deze verhouding is voor elke snaar het zelfde)

Mogelijk kan je de kop van de hals er afschroeven, bij sommige modellen zitten ze vast gebout.

Mocht je hem zelf gaan bouwen, suc6...

Tot slot, wij hebben ook gekeken naar een huurharp maar toch een tweedehands gekocht en deze laten checken/repareren/stemmen. Huren kost je uiteindelijk nog best wel wat per maand. Als je het kan missen zou ik gewoon een goede van marktplaats kopen, behoudens het onderhoud zullen zeker hun waarde behouden. Stopt hij er na twee jaar mee verkoop je hem voor het zelfde geld.
Als je hem koopt kan je op het volgende letten:
Zolang je het blanke hout kan zien kan een goed timmermansoog wel bepalen of er nog gebreken aan zitten. De haakjes kun je beoordelen door ze op en neer te bewegen, ze moeten wat stroef gaan. Als je kunststof haakjes heb die te soepel gaan moeten die worden vervangen, metalen haakjes kan je mogelijk weer een paar jaar geven door het asje een tik te geven waardoor hij weer klemt(nadat je hem verwijderd heb..)
De stempennen moeten ook nog stroef lopen, dat is wel lastig te beoordelen. Als die te los zitten heb je kans dat het oogje waar de snaar door heen loopt te ver uit lijn zit met dat groefje op het "aanslagpennetje". Ter info de stempennen zitten in een gat wat conisch is geboord, daar moet je dus ook rekening mee houden als je de hals weer gelijmd hebt.

 

[Nerf]

Even aan het proberen hoe ik het kan klemmen, en of ik de breuk dicht krijg:



Lijkt op zich aardig te gaan, maar helemaal dicht gaat het niet volgens mij. Waarschijnlijk zit er nog ergens een vezel scheef.


Misschien moet ik wat materiaal weghalen om vervolgens met wat epoxy op te vullen zodat in ieder geval die gaten uitlijnen. Zoals @Arjen Bosse al zei zijn de stempennen conisch, en de gaten daarvoor ook, dus dat gat moet kloppen.

Ben ook nog op zoek naar de beste plek om een deuvel te plaatsen, ook of ik die vanaf de buitenkant er in voor (als uitlijning met klemmen goed is een gat erin boren), of dat ik het "blind" ga doen (dus gat in ene deel van hals en in ander deel van hals boren), maar dat is wel lastig om de deuvelboringen uit te lijnen.

 

[Rizz]

Een veel gebruikte reparatie in een gebroken gitaarkop (Gibson's hebben hier nogal wat last van) zijn twee gefreesde sleuven dwars op de breuk met een hardhout met de nerf ook dwars op de breuk. Lak er overheen en je hebt een onzichtbare reparatie.

Ja, de klank van een snaarinstrument komt uit de klankkast, maar de constructie draagt daar een hoop aan bij. Zwakke plekken halen geluid weg, omdat de vibratie niet volledig naar de klankkast kan worden geleid. Dit moet dan wel goed worden gerepareerd. Ik ben geen expert, verre van, maar weet wel wat van gitaarconstructie...

 

[Paul90]

Gaaf project, mooi als het lukt om je deze te herstellen! De reparatie zal de klank ongetwijfeld de klank aantasten, maar dat zal wel voor de komende jaren - eerst lekker leren spelen, en als zoonlief gepassioneerd blijft kan je sparen voor een vervanger. Uit ervaring is het ook veel bevredigender om na een paar jaar, met wat ervaring, over te stappen op een beter instrument dan direct te beginnen op met beste van het beste.

Zo'n reparatie is wel spannend. Ik heb wel eens van een harpiste gehoord dat ze, in tegenstelling tot bijvoorbeeld violisten, weinig waarde hechten aan oude instrumenten omdat harpen gewoon niet zo lang goed blijven. Er komt zo ongelooflijk veel kracht op de constructie dat ze over tijd vervormen. Ik ben dus ook benieuwd of het lukt om deze weer te repareren zodat het ten minste een (paar) jaar houdt om te starten met les.

 

[Wim Kluck]

Wat gebeurt er als je er een metalenframe tegenaan schroeft? (van gereedschappen heb ik wat verstand van muziek instrumenten niet)

 

[klaas0639]

Zo'n reparatie is wel spannend. Ik heb wel eens van een harpiste gehoord dat ze, in tegenstelling tot bijvoorbeeld violisten, weinig waarde hechten aan oude instrumenten omdat harpen gewoon niet zo lang goed blijven. Er komt zo ongelooflijk veel kracht op de constructie dat ze over tijd vervormen. Ik ben dus ook benieuwd of het lukt om deze weer te repareren zodat het ten minste een (paar) jaar houdt om te starten met les.

Dat kun je zowel als een bemoediging zien (de harpen vervormen in de loop van hun leven, dus so what)' of als een ontmoediging (harpen hebben ook als ze niet breken sowieso een beperkte levensduur , dus ouwe harp repareren? ... beter is om te vervangen).
Ik ben een optimist en zie het als een aanmoediging. Hoewel .... Thomas Rozenboom schrijft in ""Publieke werken"" over een vioolbouwer die wordt geconfronteerde met een ongrijpbaar probleem in een viool die hij repareerde; dat loopt niet echt gunstig af

Terug komend op de harp: : Wat doet de lijmlaag met het doorgeven van trillingen. Dat lijkt me wel een interessant puntje

 

[Charel09]

Terug komend op de harp: : Wat doet de lijmlaag met het doorgeven van trillingen. Dat lijkt me wel een interessant puntje

ik denk dat de lijmlaag zelf niet veel doet maar wel hoe goed de breukvlakken terug op elkaar passen. Als je luchtspleten creert door slecht te lijmen of door het breukvlak te verschuiven dan zal dit wel invloed hebben op het doorgeven van trillingen

disclaimer:ik ben geen muziekspecialist maar heb een beetje verstand van trillingsleer

 

[Rizz]

Het zo goed mogelijk aansluiten van de lijmvlakken is het allerbelangrijkst. De lijm zelf (geschikte lijm) maakt geen verschil.

 

[Arend b]

Als ik kijk naar de breuk in het hout, loopt de draad van het hout verkeerd ,
Je kan lijmen wat je wil , de kans dat hij op een andere plaats in de beurt weer knap is groot,
Dat hij na een val daar gebroken is ,is niet vreemd, denk dat hij maar een klein tikje nodig heeft gehad om daar
Kapot te gaan gezien de spanning die er op staat,

 

[Athanor]

Ik denk niet dat de arm veel trillingen doorgeeft en de lijm daarvoor cruciaal is. Voor het lijmen zou ik kiezen om een sterke lijmklem(en) haaks op de lijmnaad proberen te plaatsen. Als hulpmiddel zou ik dan gaan werken met beschermplaatjes en evt vulstukken die ik dan met forse C-klemmen zou fixeren. Dan de lijmklem of op de vulstukken of op de C-klem zetten om de naad te dichten.