Gezien ik sinds kort een zaagtafel op krachtstroom in bezit heb, en ten behoeve hiervan krachtstroom naar de schuur heb aangelegd, wilde ik ook mijn kolomboormachine vervangen voor een variant op krachtstroom. Verder vond ik het onhandig dat de tafel in hoogte instelbaar was, terwijl de boormachine zelf op vaste hoogte bleef staan. Voor lange werkstukken heb je dan maar weinig ondersteuning. Een tafel op vaste hoogte (op gelijk niveau met de werkbank) leek me daarom handig. Ik heb mijn oude TNW 16 machine (een prima apparaat trouwens uit het jaar 1985) ingeruild voor een nog oudere Genko ATB 20 (uit om en nabij 1970?). De upgrade kostte me een zeer schappelijke €125
Wat levert dat me op:
Genko, klein stukje historie:
Het merk Genko is afkomstig uit Nürtingen. In Nederland is het volgens mij een onbekend merk, want op dit forum kom ik het slechts één keer tegen onder de noemer "Genko handboortjes". Op Duitse fora echter is een geliefd merk (ook wel met enige cult-status). De radiaal-varianten (ATB 20 en ATB 21) worden daar liefkozend respectievelijk „Nürtinger Prinzessin“ en, Nürtinger Königin“ genoemd.
De mijne is dus de ATB 20. Ergens in de tijd is het merk Genko overgenomen door Metabo. Zo is de ATB 21 ook onder merknaam Metabo verkocht. Niet lang hierna zijn de Genko machines uit productie genomen. Aan de onderzijde van de voet van mijn machine is te zien dat deze in het tijdperk is gemaakt toen Genko reeds was overgenomen door Metabo:
Radiaalfunctie
Het zijn geen grote zware radiaalmachines waarbij complete boorkop inclusief motor en transmissie over een zwaar uitgevoerde rails rijdt, maar relatief simpel met een zware dikwandige buis en een tandheugel. Dit maakt het geheel (wanneer de arm volledig is uitgeschoven) minder stijf dan een normale kolomboormachine, maar voor mijn hobbypraktijken maak ik me eigenlijk geen zorgen. Ondanks alles zijn de onderdelen mooi robuust uitgevoerd. Bijvoorbeeld de voet alleen al (zonder onderkast) weegt iets van 60kg.
Voordelig is dat het bereik erg groot is, werkstukken zijn niet snel te groot, en je kunt overal bij, in de hoogte, in de breedte en in de diepte, en desnoods ook nog onder een hoek. En een belangrijk nadeel gaat daarmee hand in hand: Als de radiaal zoveel mogelijk teruggeschoven is, kost dit aan de achterkant van de machine evenredig veel ruimte (totale diepte is dan 130cm). Het is dus niet echt een ruimtebesparend apparaat, om het maar zo te zeggen.
Tapinstallatie
De machine kan linksom draaien, en is voorzien van een paar schakelaartjes die voor uit/aan/links/rechts gedrag zorgen als deze op het goede moment worden bekrachtigd.
Helaas ontbreekt hiervan een deel (zeer jammer!). Het is het deel wat volgens mij op de spindel gemonteerd moet worden die er voor zorgt dat bij het omlaag halen van de hendel de juiste contactjes worden bediend. Ik heb een prototype gemaakt van hout die werkt, maar daar wil ik nog eens een keer een verbeterde versie van aluminium en/of staal van maken. Wat er gebeurt is het volgende:
De boorkop die ik trouwens heb, is een prachtige Albrecht snelspan boorkop, maar deze is niet bedoeld om linksom te draaien. Hij laat het tapje vallen na een paar keer van richting te wisselen. Een snelspanboorkop die hiervoor geschikt is (vergrendelbaar), is reeds besteld. Als die bevalt gaat de Albrecht in de verkoop.
Filmpje van een hobby-oplossing voor het missende deel van de tapinrichting:
Transmissie met haken en ogen
Deze machine van Genko is met verschillende transmissies in de verkoop geweest:
Uniek is het grote bereik waarbinnen de snelheid te regelen is: tussen de 30 en 3400 toeren per minuut (tja, wat moet je eigenlijk met 30rpm, enorme diameters draad tappen of zo?) Om tussen deze twee uitersten te regelen zijn er overigens best wat handelingen nodig.
De motor heeft twee standen (Dahlander, of dubbel gewonden of zoiets), waarbij deze op stand (1) 1500 toeren draait, en in stand (2) 3000 toeren. De tandwiel overbrenging en een tweede poelie (vorlege) maakt dat de snelheid met een factor 10 te wijzigen is, de variabele poelie maakt dat de snelheid ook over een bepaalde range regelbaar is. Deze afzonderlijke manieren hebben qua toerental ook nog overlap, en dat is dan wel weer gunstig, want dat maakt dat op een bepaalde stand het meeste werk wel te doen is binnen het bereik van de variomatic. Dit is denk ook hoe de machine in de praktijk gebruikt is geweest, want de "vorlege" was compleet vastgerot. Ik vermoed dat men weleens wat vet en smeer aan het mechaniek heeft toegevoegd, maar deze is in de tijd volledig uitgehard, waardoor er geen beweging meer in zat.
Met flink wat kruipolie, tijd en gewik, kon ik de assemlage loshalen en schoonmaken. Daarna weer voorzien van wat naaimachine-olie, en weer in elkaar gezet. Het mechaniek werkt weer zoals het hoort. Ook klonk er eerder wat dramatisch geratel, dus ik dacht dat ik wat lagers moest gaan vervangen, maar het bleek dat twee borgmoertjes van de poelie (helaas alleen te bereiken als het hele mechaniek verwijderd was), los zaten. Die heb ik dus stevig aangedraaid en ik hoop dat die ook ruime tijd blijven zitten. Anders moet ik daarvoor wat anders gaan verzinnen.
Het uit elkaar halen van de transmissie om deze gangbaar te maken:
De tandjes van één van de tandwielen zijn trouwens op een bepaalde plek deels weggesleten. Enkele tandwielen zijn van staal, enkele tandwielen van een soort heel hard vezelversterkt kunststof of zoiets (ik heb geen idee wat voor materiaal het werkelijk is). Maar het betreft in dit geval zo'n niet-stalen tandwiel. Ik vermoed dat iemand ooit de transmissie een keer verkeerd heeft bediend, of terwijl deze liep, en een stalen tandwiel toen een hap heeft gevreten uit het kunststof tandwiel. Niet volledig, dus ondanks dat de tandjes plaatselijk wat dunner zijn functioneert het nog prima. Ooit lijkt het me wel leuk om het tandwiel weer in ere te herstellen, dus als iemand een idee heeft hoe dit te doen, dan ben ik erg benieuwd!
De werking van de transmissie, schoon en gangbaar gemaakt
Filmpje van de minimale snelheid:
Al met al, geen perfecte, maar wel een hele interessante machine, waar ik denk ik heel veel plezier aan kan beleven.
Voor degene die het tot hiertoe gelezen heeft, dank dat je dit saaie ellenlange verhaal hebt volgehouden.
Voor de liefhebber nog wat fotootjes:
Wat levert dat me op:
- radiaalfunctie (heeft uiteraard ook nadelen, verderop meer)
- een flink werkblad: 45cm breed en 70cm(inclusief kolom) diep.
- een tapinstallatie (waarvan een deel ontbreekt)
- toeren traploos regelbaar tussen de 30 en 3400 toeren per minuut (met een paar haken en ogen)
- een hoop ijzer(zo'n 180kg). Nu is dat eigenlijk niet heel zwaar voor een radiaalboormachine, maar m'n vorige machine kon ik met pijn en moeite nog optillen. Deze moest ik noodzakelijkerwijs afbreken en thuisgekomen in delen weer op z'n plek zien te krijgen.
Genko, klein stukje historie:
Het merk Genko is afkomstig uit Nürtingen. In Nederland is het volgens mij een onbekend merk, want op dit forum kom ik het slechts één keer tegen onder de noemer "Genko handboortjes". Op Duitse fora echter is een geliefd merk (ook wel met enige cult-status). De radiaal-varianten (ATB 20 en ATB 21) worden daar liefkozend respectievelijk „Nürtinger Prinzessin“ en, Nürtinger Königin“ genoemd.
De mijne is dus de ATB 20. Ergens in de tijd is het merk Genko overgenomen door Metabo. Zo is de ATB 21 ook onder merknaam Metabo verkocht. Niet lang hierna zijn de Genko machines uit productie genomen. Aan de onderzijde van de voet van mijn machine is te zien dat deze in het tijdperk is gemaakt toen Genko reeds was overgenomen door Metabo:
Radiaalfunctie
Het zijn geen grote zware radiaalmachines waarbij complete boorkop inclusief motor en transmissie over een zwaar uitgevoerde rails rijdt, maar relatief simpel met een zware dikwandige buis en een tandheugel. Dit maakt het geheel (wanneer de arm volledig is uitgeschoven) minder stijf dan een normale kolomboormachine, maar voor mijn hobbypraktijken maak ik me eigenlijk geen zorgen. Ondanks alles zijn de onderdelen mooi robuust uitgevoerd. Bijvoorbeeld de voet alleen al (zonder onderkast) weegt iets van 60kg.
Voordelig is dat het bereik erg groot is, werkstukken zijn niet snel te groot, en je kunt overal bij, in de hoogte, in de breedte en in de diepte, en desnoods ook nog onder een hoek. En een belangrijk nadeel gaat daarmee hand in hand: Als de radiaal zoveel mogelijk teruggeschoven is, kost dit aan de achterkant van de machine evenredig veel ruimte (totale diepte is dan 130cm). Het is dus niet echt een ruimtebesparend apparaat, om het maar zo te zeggen.
Tapinstallatie
De machine kan linksom draaien, en is voorzien van een paar schakelaartjes die voor uit/aan/links/rechts gedrag zorgen als deze op het goede moment worden bekrachtigd.
Helaas ontbreekt hiervan een deel (zeer jammer!). Het is het deel wat volgens mij op de spindel gemonteerd moet worden die er voor zorgt dat bij het omlaag halen van de hendel de juiste contactjes worden bediend. Ik heb een prototype gemaakt van hout die werkt, maar daar wil ik nog eens een keer een verbeterde versie van aluminium en/of staal van maken. Wat er gebeurt is het volgende:
- In ruststand zijn beide contactjes bediend - de machine staat stil.
- Bij het omlaag halen valt eerst het onderste contact af - de machine gaat rechtsom draaien.
- Het bovenste contact valt direct hierna af - machine blijft rechtsom draaien.
- Bij het verder omlaag halen wordt het onderste contact bediend door een (in hoogte instelbaar) nokje - de machine gaat nu linksom draaien.
- De spindel gaat weer omhoog, het onderste contact en kort daarna het bovenste contact worden bediend - de machine stopt met draaien.
De boorkop die ik trouwens heb, is een prachtige Albrecht snelspan boorkop, maar deze is niet bedoeld om linksom te draaien. Hij laat het tapje vallen na een paar keer van richting te wisselen. Een snelspanboorkop die hiervoor geschikt is (vergrendelbaar), is reeds besteld. Als die bevalt gaat de Albrecht in de verkoop.
Filmpje van een hobby-oplossing voor het missende deel van de tapinrichting:
Transmissie met haken en ogen
Deze machine van Genko is met verschillende transmissies in de verkoop geweest:
- Gangbare transmissie met aan twee kanten poelies
- Aangevuld met een tandwieloverbrenging voor 10 x vertraging
- Variomatic, ook inclusief tandwieloverbrenging
- misschien nog meer varianten.
Uniek is het grote bereik waarbinnen de snelheid te regelen is: tussen de 30 en 3400 toeren per minuut (tja, wat moet je eigenlijk met 30rpm, enorme diameters draad tappen of zo?) Om tussen deze twee uitersten te regelen zijn er overigens best wat handelingen nodig.
De motor heeft twee standen (Dahlander, of dubbel gewonden of zoiets), waarbij deze op stand (1) 1500 toeren draait, en in stand (2) 3000 toeren. De tandwiel overbrenging en een tweede poelie (vorlege) maakt dat de snelheid met een factor 10 te wijzigen is, de variabele poelie maakt dat de snelheid ook over een bepaalde range regelbaar is. Deze afzonderlijke manieren hebben qua toerental ook nog overlap, en dat is dan wel weer gunstig, want dat maakt dat op een bepaalde stand het meeste werk wel te doen is binnen het bereik van de variomatic. Dit is denk ook hoe de machine in de praktijk gebruikt is geweest, want de "vorlege" was compleet vastgerot. Ik vermoed dat men weleens wat vet en smeer aan het mechaniek heeft toegevoegd, maar deze is in de tijd volledig uitgehard, waardoor er geen beweging meer in zat.
Met flink wat kruipolie, tijd en gewik, kon ik de assemlage loshalen en schoonmaken. Daarna weer voorzien van wat naaimachine-olie, en weer in elkaar gezet. Het mechaniek werkt weer zoals het hoort. Ook klonk er eerder wat dramatisch geratel, dus ik dacht dat ik wat lagers moest gaan vervangen, maar het bleek dat twee borgmoertjes van de poelie (helaas alleen te bereiken als het hele mechaniek verwijderd was), los zaten. Die heb ik dus stevig aangedraaid en ik hoop dat die ook ruime tijd blijven zitten. Anders moet ik daarvoor wat anders gaan verzinnen.
Het uit elkaar halen van de transmissie om deze gangbaar te maken:
De tandjes van één van de tandwielen zijn trouwens op een bepaalde plek deels weggesleten. Enkele tandwielen zijn van staal, enkele tandwielen van een soort heel hard vezelversterkt kunststof of zoiets (ik heb geen idee wat voor materiaal het werkelijk is). Maar het betreft in dit geval zo'n niet-stalen tandwiel. Ik vermoed dat iemand ooit de transmissie een keer verkeerd heeft bediend, of terwijl deze liep, en een stalen tandwiel toen een hap heeft gevreten uit het kunststof tandwiel. Niet volledig, dus ondanks dat de tandjes plaatselijk wat dunner zijn functioneert het nog prima. Ooit lijkt het me wel leuk om het tandwiel weer in ere te herstellen, dus als iemand een idee heeft hoe dit te doen, dan ben ik erg benieuwd!
De werking van de transmissie, schoon en gangbaar gemaakt
Filmpje van de minimale snelheid:
Al met al, geen perfecte, maar wel een hele interessante machine, waar ik denk ik heel veel plezier aan kan beleven.
Voor degene die het tot hiertoe gelezen heeft, dank dat je dit saaie ellenlange verhaal hebt volgehouden.
Voor de liefhebber nog wat fotootjes:
Laatst bewerkt:
