Lak, hardwax en olie: herkennen en kiezen - met 4 praktijkvragen

Paul90

Actieve deelnemer
25 jan 2021
358
121
Excuus als dit een te lang onderwerp wordt. Ik probeer wijzer te worden in alle opties, en hoe ik die kan toepassen. Mijn doel is om een goede keuze aan basis afwerkingen te hebben en daar ervaring mee op te doen. Ongetwijfeld mis ik nog veel nuances, maar voor nu lijkt me dit een overzichtelijke start.

Transparante lakken
Legio merken en types voorhanden; vernis, blanke lak, PU lak etc. Ik heb van Rambo de blanke vernis en interieurlak op waterbasis, maar daarmee ben ik niet echt tevreden. De werkstukken die ik ermee heb gedaan krijg ik niet zo strak in de lak en beschermen niet zo goed.
Ik lees hier veel over PU lak en parketlak, en wel of niet op waterbasis. Als ik het goed begrijp is parketlak een extra sterke PU lak, en is transparante PU lak hetzelfde idee als de Sigma S2U Nova lak die ik binnenshuis gebruik. Correct? De "wipe-on poly" die veel voorbij komt is gewoon een verdunde versie die makkelijk aan te brengen is.
Als ik het goed begrijp is zijn de Rambo blanke vernis en interieurlak ook watergedragen PU lakken, en daar ben ik dus niet tevreden over.
Wat is een fijne transparante, zijdeglans (PU) lak, die ik in kleine hoeveelheden in een kleine ruimte kan verwerken?

Hardwaxolie
Zoals ik het begrijp is dit grofweg een combinatie van olie met een extra hardende component. Trekt in het hout, hardt snel uit en geeft mee bescherming dan enkel olie.
Ik heb nog een kleurloze hardwaxolie van de parketvloer, "HW Protect 3000 voor eikenhout". Ik zie vooral Osmo voorbij komen, maar lijkt me dat ik deze bus ook prima kan gebruiken op mijn werkstukken? Al zie ik nog niet direct een toepassing hiervoor.

Oliën
Ook hier, legio opties, maar ik wil me beperken tot de basis. Ik heb gekookte lijnolie staan, en zit te kijken naar Tung olie en Danish oil. Ik ben me bewust dat de receptuur van Danish nogal verschilt, alsook de kwaliteit van . Voor het doel gegeneraliseerd: BLO hardt snel uit, geeft een gelige tint; tung droogt langzaam, naturel, meest slijtvast en waterdicht; Danish werkt snel, minder slijtvast dan tung, kan wel glanzend worden opgepoetst.


En dan de praktijkvragen om dit gelijk toe te kunnen passen.

1. Eikenhouten eettafel
We hebben een mooie eikenhouten eettafel, vanuit fabriek geolied geleverd met een Sav & Okse onderhoudsolie. Gezien de instructies voor onderhoud (Woca zeep) en aanbrengen (aanbrengen, kort wachten, uitwrijven) lijkt dit me een olie, soortgelijk aan de Verbeterde Houtolie van de Cokerije.
Met de meegeleverde spons vind ik het resultaat niet super, en na een paar behandelingen is de spons hard geworden. Kan ik dit beter opbrengen met een katoenen doek, en die na gebruik laten drogen en weggooien zoals met andere oliedoeken?
En in de toekomst kan ik waarschijnlijk net zo goed de Verbeterde Houtolie van de Cokerije gebruiken? Die is stukken goedkoper.

2. Beukenhouten werkblad bij wasmachine
Nu behandeld met 4 lagen Rambo vernis. De kleur en zijdeglans is wel in orde, maar na wat klussen in huis is de laag al behoorlijk afgesleten. Water en zeep trekken direct in, niet handig in een wasruimte. Ik zou denken dat een goede lak hier het beste is. Zie de vraag hierboven, wat zou een goede PU lak zijn? En kan ik die over de huidige aanbrengen? Geen zin om het hele blad kaal te schuren.

3. Zeephouder van eikenhout
Ik heb een houder voor een zeeppompje gemaakt van eikenhout en afgewerkt met 3 lagen Rambo vernis. Ziet er levenloos uit en na korte tijd ontstaan er al vlekken van water en zeep. Wat zou hier beter zijn: tung olie (afgewerkt met schellak), of PU lak? Of eerst 1-2 lagen tung, en dan afwerken met PU lak? (ik lees dat dit kan)
De huidige laag kan ik makkelijk eraf schrapen. Doel: geen watervlekken, onderhoudsarm, en als het kan zo levendig mogelijk.

4. Notenhouten handvatten
Voor mijn espressomachine heb ik handvatten van notenhout gemaakt. Ook hier is de blanke vernis me een doorn in het oog; voelt niet fijn in de hand en maakt het notenhout levenloos. Wat zou hier een goede optie zijn? Ze komen natuurlijk veel in contact met (vochtige) handen.
Doel: goede bescherming, fijn in de hand, tekening van notenhout laten uitkomen. Ik zat te denken aan olie, tung of BLO, afgewerkt met 1-2 lagen schellak. Of direct schellak zonder olie?
Ook hier kan ik de huidige laag makkelijk verwijderen.

Veel vragen zo bij elkaar. Hopelijk is het makkelijk te beantwoorden met de praktijkvragen, dan volgt de ervaring vanzelf.
 
  • Leuk
Waarderingen: wijk0983

henkverhaar

Oud hout
20 jan 2011
4.839
892
Nijswiller
www.buroverhaar.nl
4. Notenhouten handvatten
Voor mijn espressomachine heb ik handvatten van notenhout gemaakt. Ook hier is de blanke vernis me een doorn in het oog; voelt niet fijn in de hand en maakt het notenhout levenloos.
ik zou voor BLO kiezen. Een aantal keer behandelen, goed laten uitharden, en dan regelmatig een vers likje olie. Alternatief zou m.i. zijn vacuümimpregneren met een acrylhars.
 
  • Leuk
Waarderingen: Wilco Flier

gpf

Actieve deelnemer
11 aug 2010
548
155
Zutphen
Voor de eerste 3 zou mijn voorkeur zijn skylt, de 4-de 2-3 kwastpolitoer
 

BossyRangs

Post veel
30 nov 2015
1.496
344
Torhout, België
Dag Paul,

een afwerking is sterk afhankelijk van het uiterlijk dat je wil bekomen. Ik geef even een overzicht van de afwerkingen waar ik goeie ervaring mee heb:
  • Skylt original 2-componenten: goede waterdichte afwerking die onzichtbaar is (gebruik ik als er absoluut geen kleurverschil mag zijn tegenover niet-afgewerkt project)
  • Caparol Parkett- und Siegellack: goeie PU lak met satijnglans. Heel krasbestendig (dus zou goed geschikt zijn voor je werkblad bij wasmachine). Kleurt het hout een tintje donkerder in vergelijking met Skylt.
  • Osmo hardwax: laat de nerf en houtkleur meer uitkomen (zogenaamde "wet look"). Ook heel waterbestendig, maar het hout blijft heel naturel aanvoelen (zou ik bv. gebruiken voor onderzetters). Laatste tijd grijp ik meer en meer naar deze afwerking vanwege het gevoel bij aanraking.
  • Schellak (maak ik zelf met alcohol en schilfers): snelle afwerking van houten voorwerpen die niet veel slijtage te verduren hebben (bv. kistjes). Droogt supersnel, waardoor je meerdere lagen in 1 dag kan geven. Is niet bestand tegen sterke drank, maar wel tegen water.
  • Verbeterde houtolie van De Cokerije: typische olieafwerking. Heb ik gebruikt voor mijn tuintafel. Droogt niet zo snel en je moet oppassen met spontane ontbranding van je doeken. De olie die je beschrijft voor je tafel zou inderdaad ook met doeken opgebracht kunnen worden, en kan wellicht ook vervangen worden door verbeterde houtolie.
 

Nerf

Actieve deelnemer
26 jun 2016
573
283
Ik kijk ook vaak naar wat andere mensen gebruiken die meubels maken, en of ik dat mooi vind. Maar ook nog zoekend. Ishitani furniture gebruikt Lappenwachs, combinatie van bijenwas en olie, met heel mooie zijdeglans, zelf ook gebruikt.
Voor ruimtes met water kan je ook Osmo top oil gebruiken, zit hier al 5 jaar op het aanrecht en dat gaat heel goed.
Nadeel van beide is wel dat het hout geler kleurt dan met lak of Skylt.
 
  • Leuk
Waarderingen: city17

henkverhaar

Oud hout
20 jan 2011
4.839
892
Nijswiller
www.buroverhaar.nl
Is met BLO dan wel uiteindelijk een waterdicht oppervlak te verkrijgen?
Definieer waterdicht ;-) Lak/vernis is ook niet waterdicht/dampdicht, maar in de meeste gevallen afdoende om een aantal jaren hout tegen water te beschermen.

BLO, mits in voldoende lagen aangebracht (en dat is wel meer dan een paar), resulteert na voldoende uitharding in een harslaag in en op het hout die voldoende is om incidentele onderdompeling te weerstaan. Ik heb bijvoorbeeld reelseats op hengels die met enige regelmaat in het water terecht kwamen zonder issues. De waterdichtheid is echter niet voldoende om langdurige continue blootstelling aan water te kunnen weerstaan. Ik zou het dus 'waterafstotend' noemen, niet waterdicht...
 
  • Leuk
Waarderingen: Wilco Flier

Paul90

Actieve deelnemer
25 jan 2021
358
121
Bedankt voor alle reacties al! Het is een zoektocht voor mij, en zo blijkt ook dat de meningen uit elkaar liggen.

Voor de eerste 3 zou mijn voorkeur zijn skylt, de 4-de 2-3 kwastpolitoer
Ik lees wisselende ervaringen met Skylt. De kleur blijft weliswaar zeer echt, maar zou ook vlak worden. Onze eettafel had ook de optie tot lak afwerking, vermoedelijk Skylt of gelijkaardig. We hebben die gezien en direct voor olie gekozen. Voor de eettafel is het sowieso geen optie meer, die zit al helemaal in de olie.
Ik ga in ieder geval kijken of ik ergens wat hiervan kan bemachtigen, gewoon voor de test.
Deze man heeft het een en ander op een rijtje gezet in een filmpje

Goed filmpje, dankje! Is een mooi vergelijk. Als ik dat zie, zou ik direct een blik Danish erbij kopen!
ik zou voor BLO kiezen. Een aantal keer behandelen, goed laten uitharden, en dan regelmatig een vers likje olie. Alternatief zou m.i. zijn vacuümimpregneren met een acrylhars.
Interessant. Waarom BLO in plaats van Tung (of Verbeterde Houtolie) of Danish? Tung zou de hardste van de drie zijn en het best bestand tegen dagelijks gebruik.
En wat versta je onder "regelmatig" een vers likje olie? Ik heb weinig zin om elke 3 maanden een dag geen espresso te kunnen drinken omdat de handvatten in de olie staan, om het bot te zeggen.
Onze eettafel krijgt tweemaal per jaar een nieuwe laag olie. Zou ik die olie gebruiken op de handvatten, dan kan ik de handvatten gelijk mee oliën en kort daarna weer gebruiken.

@BossyRangs
Mooi overzicht, dankje!
- Skylt: zie hierboven, moet ik toch een keer proberen. Ik houd wel van een afwerking die het contrast wat versterkt, dus té naturel moet het niet zijn.
- Parketlak: dat ziet er goed uit! Dat is PU-lak op oliebasis neem ik aan? Waar is die te verkrijgen? En, is dat nog aan te brengen over een watergedragen vernis? Voor het beuken werkblad, en mogelijk voor de zeephouder.
- Schellak: Opvallend, ik lees juist dat men dit ook voor handvatten van gereedschap gebruikt - vandaar mijn idee om dit voor de handvatten (4) te gebruiken. Het is op zich makkelijk opnieuw aan te brengen als wat slijt.
- Hardwax: ik ga mijn hardwax olie eens testen op een reststukje.
- Verbeterde Houtolie: waarom vooral buitengebruik, en ook niet binnen? Tung zou de sterkste van de oliën zijn, lijkt me ook erg goed voor binnen? De pure tung wordt juist aangeraden voor binnengebruik, handvatten etc..
En, wat is de droogtijd van de Verbeterde? Pure tung is 3-7 dagen, bij de Verbeterde staat het er niet bij.

Zoals ik het nu zie:
1. Eettafel: huidige olie opmaken, en gebruiken als olie voor andere projecten. Als die op is, overstappen op Verbeterde Houtolie. Aanbrengen met doek.
2. Beuken werkblad: PU lak. Kan dit over de huidige vernis heen?
3. Zeephouder: PU, hardwax of schellak. Die laatste twee zijn misschien niet ideaal voor direct contact met zeep?
4. Handvatten: BLO/Verbeterde Houtolie, hardwax, of schellak. Twijfel.. Ik denk dat ik drie teststukjes moet gaan maken.

En voor toekomstig werk, zoals een messenblok, ga ik zeker ook Danish proberen.
 

dirkvanbergen

Actieve deelnemer
26 jan 2021
209
99
En wat versta je onder "regelmatig" een vers likje olie? Ik heb weinig zin om elke 3 maanden een dag geen espresso te kunnen drinken omdat de handvatten in de olie staan, om het bot te zeggen.
Moet je ook 's avonds doen voor je gaat slapen :)
 

Wilco Flier

Post veel
28 apr 2008
1.777
447
Omgeving Kampen
www.wilcoflier.com
Waterdicht zoals in waterafstotend inderdaad :) Ik heb een klein bijzettafeltje en het blad is in de BLO gezet. Het valt me op dat een druppel water na afvegen direct een wittige veeg op het hout achterlaat, duidelijk veroorzaakt door het water. Ik weet dat BLO niet de beste methode is om af te werken, maar zo slecht had ik het niet verwacht. Ik moet bekennen dat er maar één laag op zit. Met meerdere lagen die onderling goed uitharden zou het dus beter moeten gaan?

En kan ik eventueel nog Osmo hardwax parketolie over de BLO doen of bijt dat elkaar nu?
 
  • Leuk
Waarderingen: HenkG

dragonhaertt

Actieve deelnemer
11 jun 2020
214
117
Inderdaad zoals TS uitzet zijn er in principe 3 types. Thick film (lak/vernis), Thin film (hardwax / monocoat) en olie.
Een thin-film coating werkt op basis van een chemische reactie met het hout. Een thin-film proberen aan te brengen na een olie laag zal dus niet goed werken.

Je kan wél een lak/vernis aanbrengen over een andere laag (thin film of olie) maar een Hardwax na BLO zal niet goed werken. Dan kan je beter goed opschuren en direct een hardwax aanbrengen.
 

Nerf

Actieve deelnemer
26 jun 2016
573
283
Waarom zo moeilijk doen (oprechte interesse! Niet bedoeld als kritiek)? Osmo top oil werkt prima met natte oppervlaktes, als je de donkerder kleuring niet erg vindt hoef je maar 1 product te smeren, en het is makkelijk bij te werken.

Voor de hout en espresso liefhebbers:
IMG_20220105_124750916.jpg

Blad afgewerkt met osmo top oil, koffiemolen houder en tamperhouder en portafiltergreep met verbeterde Danish oil van Cokerije. Er op gesmeerd en nooit meer naar omgekeken.

Deze kraan heeft een jaar lang gelekt op een top oil laag van een paar jaar oud. Dat zie je wel en moet ik nog bijwerken. Maar de schade valt me nog mee.
IMG_20220105_125324245.jpg
 
Laatst bewerkt:

BossyRangs

Post veel
30 nov 2015
1.496
344
Torhout, België
@BossyRangs
Mooi overzicht, dankje!
- Skylt: zie hierboven, moet ik toch een keer proberen. Ik houd wel van een afwerking die het contrast wat versterkt, dus té naturel moet het niet zijn.
Met Skylt krijg je inderdaad wat levenloos uitzicht. Misschien toch niet de afwerking die je zoekt dan.
- Parketlak: dat ziet er goed uit! Dat is PU-lak op oliebasis neem ik aan? Waar is die te verkrijgen? En, is dat nog aan te brengen over een watergedragen vernis? Voor het beuken werkblad, en mogelijk voor de zeephouder.
Die parketlak is op waterbasis. Geen idee of het goed zou hechten boven de vernis die je al toegepast had. Daarvoor neem je best eens contact op met Caparol. Voor verkooppunten kun je hier zoeken:
- Schellak: Opvallend, ik lees juist dat men dit ook voor handvatten van gereedschap gebruikt - vandaar mijn idee om dit voor de handvatten (4) te gebruiken. Het is op zich makkelijk opnieuw aan te brengen als wat slijt.
Ja, voor handvatten kan het natuurlijk ook. Het is niet slijtvast in de zin dat ik het niet zou aanraden voor een vloer of zo. Maar je kan inderdaad gemakkelijk extra laagjes opbrengen achteraf. Alle laagjes versmelten als het ware met elkaar. Mijn favoriete afwerking als het snel moet gaan. En als je niet teveel laagjes opbouwt, is het satijnglans. Mocht het toch wat teveel gaan glanzen, kun je met een stukje fijne staalwol de glans eraf wrijven.
- Verbeterde Houtolie: waarom vooral buitengebruik, en ook niet binnen? Tung zou de sterkste van de oliën zijn, lijkt me ook erg goed voor binnen? De pure tung wordt juist aangeraden voor binnengebruik, handvatten etc..
En, wat is de droogtijd van de Verbeterde? Pure tung is 3-7 dagen, bij de Verbeterde staat het er niet bij.
Voor binnen kan het natuurlijk ook, maar de geur blijft wat hangen. Ik ruik het graag, maar teveel van een bepaalde geur word je toch ook beu. Droogtijd is 1 à 2 dagen, schat ik, mits je het dun opbrengt en goed uitwrijft.
 

henkverhaar

Oud hout
20 jan 2011
4.839
892
Nijswiller
www.buroverhaar.nl
Interessant. Waarom BLO in plaats van Tung (of Verbeterde Houtolie) of Danish? Tung zou de hardste van de drie zijn en het best bestand tegen dagelijks gebruik.
Gemak. Op papier levert houtolie (tungolie) inderdaad een snellere en hardere (maar ook 'kwetsbaarder') polymeer/hars. In de praktijk merk ik het verschil niet zo. Mijn probleem met tungolie is dat het TE snel polymeriseert, niet alleen op/in het hout, maar ook in de pot - met de doorloopsnelheid die een kwart litertje olie bij mij heeft betekent dat dat ik van die kwart liter tungolie steeds meer dan de helft kan weggooien. Met lijnolie heb ik daar geen last van. Vandaar dat ik BLO prefereer.

'Danish oil' is geen olie - het is een niet nader gespecificeerd mengsel van olie en vernis, waarbij vooral niet duidelijk is wat voor soort vernis dat is (klassiek, synthetisch, gebruikte olie/vetzuren en alcoholen, etc). Als je een dergelijke afwerking wilt - wat feitelijk een vernis is - kun je dat beter zelf mengen - dan weet je wat er in gaat.
En wat versta je onder "regelmatig" een vers likje olie? Ik heb weinig zin om elke 3 maanden een dag geen espresso te kunnen drinken omdat de handvatten in de olie staan, om het bot te zeggen.
3 maanden lijkt een redelijke termijn. BLO droogt betrekkelijk snel, als je het maar dun genoeg aanbrengt. 's avonds voor het slapengaan een dun laagje, na 5 minuten afnemen, en 's ochtends kun je je handvatten gewoon gebruiken...
 

Hunto

Post veel
21 jan 2014
823
27
Drenthe
Voor de hout en espresso liefhebbers:
Bekijk bijlage 112733
Voor de afwerking zijn er deelnemers die er veel meer verstand van hebben. Maar dit apparaat is TOP. Koperen binnenwerk. Melk opschuimen is soms even opletten, want het apparaat kan weleens enthousiast zijn. Wij hebben inmiddels één zo’n apparaat versleten, maar er mocht geen andere in huis komen dan weer dezelfde!
 

Paul90

Actieve deelnemer
25 jan 2021
358
121
Weer mooie antwoorden erbij, bedankt!

Gemak. [...] Mijn probleem met tungolie is dat het TE snel polymeriseert, niet alleen op/in het hout, maar ook in de pot - met de doorloopsnelheid die een kwart litertje olie bij mij heeft betekent dat dat ik van die kwart liter tungolie steeds meer dan de helft kan weggooien. Met lijnolie heb ik daar geen last van. Vandaar dat ik BLO prefereer.
Heldere en pragmatische uitleg, dankje.
Ik pakte net het blik onderhoudsolie van de eettafel uit de schuur; blikje van 250 mL, half vol, volledig gepolymeriseert. Grote kans dat het dus (voornamelijk) tung is, want die olie staat "pas" 3 jaar. De pot BLO gaat al veel langer mee. De geur is ook anders dan BLO.
Dat van Danish wist ik. Uit gemak zou ik voor nu denk ik toch een potje meebestellen bij De Cokerije.

Voor de eettafel moet ik dus een nieuwe olie kopen. Hoe snel droogt Verbeterde Houtolie tot een werkbaar oppervlakte? De Sav & Okse kon ik 's avonds opbrengen en de volgende ochtend weer aan tafel ontbijten.

Die parketlak is op waterbasis. Geen idee of het goed zou hechten boven de vernis die je al toegepast had. Daarvoor neem je best eens contact op met Caparol. Voor verkooppunten kun je hier zoeken:
Hmm, geen winkel in de buurt waar ik als particulier terecht kan. Avis PU lak daarentegen kan ik wel makkelijk krijgen. Misschien de moeite waard om eens te proberen.

Waarom zo moeilijk doen (oprechte interesse! Niet bedoeld als kritiek)? Osmo top oil werkt prima met natte oppervlaktes, als je de donkerder kleuring niet erg vindt hoef je maar 1 product te smeren, en het is makkelijk bij te werken.
Vooral omdat ik wil leren over de verschillende afwerkingen en wanneer welke te kiezen, vandaar de verschillende voorbeelden. En ook om te herkennen wat ik nu heb staan.
Ik heb net mijn pot hardwax olie eens bekeken. Staat een waarschuwing op dat die niet aan de ARBO-regels voldoet voor professioneel gebruik binnen vanwege vluchtige componenten. Ik dacht dat hardwax juist zonder VOC zou zijn? :unsure: Dus nu twijfel ik wat dit precies voor spul is..
Voor de hout en espresso liefhebbers:
Bekijk bijlage 112733

Blad afgewerkt met osmo top oil, koffiemolen houder en tamperhouder en portafiltergreep met verbeterde Danish oil van Cokerije. Er op gesmeerd en nooit meer naar omgekeken.
Tof gedaan hoor! Silvia's zijn inderdaad echt prima machines. Robuust, makkelijk en veel aan te modificeren. Ik heb zelf een La Pavoni Profesional staan, nu dus met noten handvatten. Alleen dus nog even testen welke afwerking ze krijgen.
 

Paul90

Actieve deelnemer
25 jan 2021
358
121
Nogmaals bedankt voor alle informatie en tips!
Ik heb een pot Avis PU lak op alkyd-basis gehaald. Daar kan ik eventueel ook een "wipe-on poly" van kan maken (elders op het forum gelezen). Deze werd meermaals op forum goed bevonden en ik kon zo snel geen goede traplak vinden.
Verbeterde Houtolie en Verbeterde Danish van De Cokerije zijn ook onderweg.

Het beuken werkblad wordt sowieso in PU lak gezet, de eiken eettafel krijgt weer een laag Verbeterde Houtolie.
Als alles binnen is ga ik proefstukjes maken op restjes eiken en noten voor de eiken zeephouder en de noten handvatten. Zeephouder wordt PU of hardwax, de noten handvatten krijgen Houtolie, Danish of schellak. Laat ik t.z.t. weten (kan nog even duren).
 

HenkG

Houdt van hout
24 aug 2013
71
28
Woerden
Óf ik kijk er overheen, óf het staat er niet bij. Wat is BLO? Buitengewoon Lager Onderwijs smeer je doorgaans niet op je werkstukken... :)
 
  • Leuk
Waarderingen: luk knops

Deze plek is voor toekomstige tekst. Door nu alvast deze kolom te activeren blijft de kolommen structuur ongewijzigd en de lezerservaring hetzelfde als er hier content geplaatst gaat worden.

Hier kan straks ook info geplaatst worden.