Hout zagen, vlakken en van dikte maken tot juiste maat

[EwSa]

Na heel veel video's (waar het altijd lijkt te lukken) en natuurlijk trail en daarbij vooral error, ga ik hier toch een vraag stellen over het verzagen, vlakken en vandikte maken van ongeschaafd (dikker) hout, in dit geval voor het maken van lades. Voor wie het weten wil, ik ga daar Amerikaanse esdoorn voor gebruiken.

Ik wil uiteindelijk hout hebben van 12 mm dikte. Ik wil ongeschaafd hout kopen, uiteraard bij een goede houthandel want daar begint het mee.

Hoe bepaal ik het juiste formaat van het hout wat ik daar haal? Ik wil het eerst met de bandzaag op dikte brengen, maar hoeveel dikker moet ik het zagen om vervolgens genoeg over te hebben voor het vlakken en het van dikte maken? Zeker gezien de werking van het hout door inwensige spanningen, iets waar ik de laatste keren steeds door verrast werd. Ik dacht dat het dan goed ging maar ging het hout toch nog iets kromtrekken.

Graag hoor ik jullie ervaringen en aanpak: hoe bepaal je de kopmaat en hoeveel keer verzaag je dat? Hoeveel extra neem je voor het vlakken en vandikte maken? Hoe ga je om met werking naderhand?

Kortom, van ongeschaafd tot netjes geschaafd. Ik hoor het graag.

 

[ZotVanHout]

niettegenstaande het een standaardproces is, is het een mooie kluif

ik begin bij de dikte die je gebruikt
12 mm massief laat door zijn geringe dikte veel kans om te werken, maw krom te trekken
wat zijn de afmetingen van de lades ?
voor veel geleiders zijn de wanden van de lades 15 tot 16 mm
de dikte van de bodem kies jij zelf
8 mm volstaat
bij massief moet die kunnen werken

de uiteindelijke maten (netto) van het hout bepalen de vertrekmaten (bruto)
bij elke stap verlies je een paar mm
aan welke diktes esdoorn raak je ?

 

[jaap]

Je hebt niet altijd de luxe dat je hout kunt bestellen in de afmetingen die je wenst, som zit er niks anders op dan te werken met wat er is.
En het is belangrijk in dit geval of je voor je lades, moderne kadegeleiders gaat gebruiken, of op de zeer klassieke manier met lades die precies passen in de kast en die op houten runners lopen. Dat precies passen is noodzakelijk als je een brede lade aan slechts 1 knop een de linker of rechterzijde opentrekt. Zit de lade te ruim in de kast, dan loopt deze vast. Een precies passende laden schuift dan nog naar buiten. Dit soort lades maak je van kwartiers gezaagd hout, anders gaan ze klemmen met het wisselen van de jaargetijdes.

Als je moderne ladegeleiders gebruikt heb je dat probleem niet zo,

Kun je wat meer vertellen over de kast, constructie, lades, afmetingen etc. Welk hout wil je gaan gebruiken en waarvoor?

jaap

 

[chevy66]

Je gebruikt meestal alleen duur hout voor de fronten. De rest wordt dan van grenen of eiken gemaakt.

 

[ZotVanHout]

Je gebruikt meestal alleen duur hout voor de fronten. De rest wordt dan van grenen of eiken gemaakt.

eik is tegenwoordig ook duur

 

[gpf]

Een ander geluid: je begint vlakken en vvd. Daarna schulpen en weer vvd van geschulpte kant. Zijkanten en achterkant kunnen 10 -12 mm zijn. Bodem 5-6 mm, vaak praktischer om hier multiplex/triplex voor te gebruiken. Voorkant is vaak wat dikker dan zijkanten. Schulpen doe ik met een dun zaagblad van 2 mm door vanaf beide zijden te zagen op zaagtafel en rest zonodig met lintzaag.

 

[jorisvh]

hout werkt/vervormt vooral na grote verandering van kopmaat. herzagen tot halve breedte of halve dikte bvb.
na zo’n stap moet je het de tijd geven om opnieuw tot evenwicht te komen.
als je onmiddellijk schaaft, heb je kans dat je de volgende dag kromme planken vindt en dus opnieuw mag schaven met opnieuw verlies.

vermits het om lades gaat, veronderstel ik dat het om relatief korte stukken gaat. als je eerst afkort (met overmaat) verlies je minder dikte bij het schaven. dus niet eerst 2m40 volledig schaven en dan in 4x60cm opdelen maar andersom.

reken op 2mm “verlies” per te schaven kant + 2mm voor herzagen.
om met 12mm te eindigen moet je dus van 14mm 16mm vertrekken.
als je hout erg krom is, als je lange stukken nodig hebt, als je de kneepjes van het vak niet kent, … mogelijks meer.

in de praktijk zal je wellicht moeten kiezen tussen 27mm (1”), 42mm (6/4”), 52mm (2”), ….
uit 27 krijg je nooit 2x12, eventueel net 1x12 voor de zijdes en 1x8 voor de bodem.
uit 42 moet je 2x12 krijgen maar dan heb je redelijk veel verlies.
uit 52 moet je 3x12 kunnen overhouden.

 

[hdv]

Let op, dit zijn maar heel ruwe vuistregels die ik in mijn ervaring heb verzameld. Daarbij is het nuttig te weten dat ik een werkplaats heb met een gecontroleerd klimaat en dat ik hout vrij lang laat acclimatiseren, voordat ik het ga bewerken.

Bij herzagen verlies je minimaal de dikte van het blad, inclusief zetting van de tanden. Dat kan dus zomaar 2 mm op de lintzaag zijn. Afhankelijk van hoe de ringen in het hout liggen kan/zal het hout ook hol of bol gaan trekken. Mits het hout van goede kwaliteit is en het goed droog en geacclimatiseerd is komt het (bij mij) niet vaak voor dat de kromming meer dan 30% van de dikte bedraagt. Die 30% raak je dus minimaal kwijt bij het vlakken. Dit is wel afhankelijk van hoe breed de plank is. Soms heb je een plank met veel interne spanning en is het erger. Dat soort planken moet je sowieso smaller maken, want bij de volle breedte blijven ze voor problemen zorgen. Dat is trouwens iets waar je ook rekening moet houden: maak je planken niet te breed. Ik ga bij voorkeur niet verder dan 15 cm, tenzij er voor dat project specifieke redenen zijn om met bredere planken te werken.

In de meeste gevallen blijf ik ruim onder deze getallen, maar dit is waar ik mee reken als ik hout ga kopen. Tot nog toe heeft dat voor mij goed gewerkt. Soms houd ik weliswaar hout over, maar dat is veel minder vervelend als dat je tekort komt. Nieuw hout kopen kan altijd, maar als het niet uit dezelfde partij komt is de kans groot dat het qua uiterlijk flink kan verschillen van wat je al had.

Bovenstaande gaat alleen over de benodigde dikte. Maar ook over de lengte zijn er zaken waar je rekening mee moet houden als het om verliezen gaat. Het hout kan nog scheluw trekken, of over de lengte gaan krommen. Dat eerste komt regelmatig voor. Dat tweede gebeurt ook, maar vaak in mindere mate. En als je onbekantrecht hout koopt, dan zal het verloop in breedte van de plank ook voor wat verlies zorgen. Net als de mate waarin er spinthout aanwezig is.

 

[Bert Vanderveen]

Het maakt ook veel uit of je de onderdelen van de laden uit één stuk wilt maken, of dat je bereid bent panelen te gebruiken (dus smallere delen verlijmd tot groter). In het laatste geval kun je heel veel problemen en verlies beperken omdat een gepaste rangschikking van het materiaal vóór verlijmen eventueel kromtrekken kan voorkomen of tenminste minimaliseren. Bij een goede selectie zijn lijmnaden trouwens vrijwel onzichtbaar.

En ook: koop je bij een goede, vakkundige handelaar dan kan die met een bouwtekening in de hand heel goed aangeven hoeveel basismateriaal je nodig hebt. (Dat is mijn ervaring bij de mannen in Burgum.)

 

[EwSa]

Dank voor de reacties! Ik zal een aantal dingen wat meer specificeren en toelichten aangezien sommige daarom vroegen.

wat zijn de afmetingen van de lades ?
voor veel geleiders zijn de wanden van de lades 15 tot 16 mm

Het betreft lades voor een keuken. Lades zijn over het algemeen dus ruim gezegd 50 x 60 cm. Enkele zijn 90 cm breed. Ik ga met Blum Movento werken, dus de houtdikte kan tot 16 mm. Begrijp ik je goed dat je dan zeker dikker adviseert? Is het maximale (16 mm) dan het beste? Wat zijn de ervaringen?
Front wordt gemaakt van watervast mdf gefineerd met walnoot. Ik heb begrepen dat dit stabieler is dan gefineerd multiplex.
Bodem wil ik van 10 mm maken, aangezien sommige lades in een keuken toch wel wat gewicht te verduren krijgen.

aan welke diktes esdoorn raak je ?

Ik kan aan de volgende diktes komen: 27 / 40 / 52 / 65 mm en evt. dikker. Zeg voor het gemak dat ik kies voor 15 mm dik hout ga voor mijn lade. Is dan 40 mm nemen en 2 x 15 dikte daaruit halen dan te adviseren? Of 3 x 15 dikte halen uit 65 mm? Zou je kunnen stellen dat: hoe minder je hoeft te herzagen des te beter het is? Dus beter 2x15 uit 40 dan 3x15 uit 65 of maakt dat niet uit? Of kijk je puur naar het zaagverlies en kies je in dit geval dus voor 2x15 uit 40 omdat dat minder verlies oplevert? Ik schulp met mijn lintzaag dus er is relatief weinig snijverlies.

reken op 2mm “verlies” per te schaven kant + 2mm voor herzagen.
om met 12mm te eindigen moet je dus van 14mm vertrekken.

Als je 2 mm verlies hebt per te schaven kant, moet je dan niet met 16 mm beginnen om op 12 te eindigen of begrijp ik iets niet?

Dank weer voor alle reacties

 

[Wim Kluck]

Bedenk ook dat lintzagen lang niet altijd mooi parallel zagen. Controleer dit met name als je 10-15cm gaat zagen. Overweeg ook eens om het bijvoorbeeld bij Masave op maat te bestellen. Ja, waarschijnlijk wel duurder, maar je hebt ook geen risico. Ik zou het gewoon eens proberen met een of twee stukken. 30% meer dikte is een prima uitgangspunt (zie @hdv #8) Zaagt je lintzaag toch minder recht als je dacht, is er maar een stuk weg.
Succes.

 

[jorisvh]

Als je 2 mm verlies hebt per te schaven kant, moet je dan niet met 16 mm beginnen om op 12 te eindigen of begrijp ik iets niet?

je hebt het goed begrepen maar ik kan blijkbaar niet tellen. zal het hierboven even aanpassen voor het nageslacht.

 

[thomasz]

reken op 2mm “verlies” per te schaven kant + 2mm voor herzagen.
om met 12mm te eindigen moet je dus van 14mm 16mm vertrekken.

18 mm dus

 

[jorisvh]

18 mm dus

16mm om 1x 12mm over te houden
2x16+2=34 mm om te herzagen tot 2x 12mm