Barkrukken

[klusrob]

In onze halfopen keuken hebben we een barretje. Een iets verhoogd uitstekend blad haaks op het aanrecht, waar we meestal aan eten als we met z'n 2-en zijn.
We hebben daar 3 houten barkrukken bij staan (de 3e is voor de kat zodat die daarop lekker naar buiten kan kijken door de openslaande deuren ).
Het zijn krijgertjes, zijn door de vorige bewoners van het huis achtergelaten. We zouden ze eigenlijk na de verbouwing van de keuken vervangen, maar dat is er (bijna 10 jaar na dato) nog niet van gekomen.
Maar ze beginnen nu echt minder te worden; de lijm tussen de verbindingen laat los en er zitten her en der scheuren in. Nog afgezien van het feit dat het hout kaal wordt (het was donker eiken denk ik) en er scheuren ontstaan in de dwarslatten.
Twee krukken zijn nog redelijk, bij de derde is het eigenlijk niet meer vertrouwd om op te gaan zitten. Die schommelt dan alle kanten op (en is dus voor de kat).

Voor de beeldvorming:

Geef toe, dit is niet helemaal meer modern. En dit is de mooiste...

Aangezien laatst mijn eiken bijzettafel goed is gelukt, wil ik nieuwe krukken gaan maken volgens hetzelfde principe: Zwart onderstel en een blank eiken top (de zitting).
Waar ik bij de tafel gekozen heb voor een stalen onderstel, wil ik dat bij de krukken ook van hout maken.

Omdat er toch wat moeilijke hoeken aan zitten (de poten staan alle vier onder een hoek van 5 graden naar buiten) en we niet zeker wisten hoe dik de poten moesten worden om het niet te robuust te laten lijken, ben ik begonnen met een voorbeeld uit vuren. Gewoon van een goedkoop stuk balk, verzaagd en geschaafd naar de juiste maten.
Ook weer wat geoefend met de Domino. Eerder alleen rechttoe-rechtaan verbindingen gemaakt, nu moet het onder een hoek en ook nog eens netjes in het midden van de poot. Dat is niet overal even goed gelukt, maar dat vermoeden had ik al. Vandaar de testkruk...


Van het zagen/schaven geen foto's gemaakt, maar hier staat het eerste A-frame in de klemmen.
Poten zijn 34 x 34 mm met afgeronde hoeken (R3,2).


En hier oud naast nieuw.

De poten (in dit voorbeeld 34x34mm) moeten strak worden, dat past beter in ons interieur. Dus zonder het draaiwerk. Is deze maat goed of moet het dikken cq kan het dunner? Het onderstel mag niet te robuust worden, maar hoeft ook niet heel minimalistisch te zijn.
Ik weet nog niet helemaal zeker van welke houtsoort ik het frame/onderstel ga maken. Is eiken daarvoor een geschikte houtsoort? Lijkt me wel stevig (qua constructie) en hard genoeg om de verf er niet meteen vanaf te laten slijten op de onderste dwarslatten, als je er met de schoenen op zit.
Of kan ik (zeker de dwarslatten die veel te verduren krijgen) beter van een andere houtsoort maken?

Ook moet ik nog stoeien met de Domino.
Het moet dus zo worden qua hoek ten opzichte van elkaar:


Alleen moet dan de dunne lat (dwarslat nu 25mm dik) in het midden komen van de dikkere (poot, wordt 34mm). En daar stoei ik nog mee om die netjes in het midden uitgelijnd te krijgen:


Hoe doen jullie dat met de domino?

 

[Wim1965]

Als ik op een kleiner oppervlak een domino wil plaatsen dan klem ik er een klos bij naast om meer vlak te hebben waar de antislip vlakjes van de dominofrees houvast hebben. Om een dunnere regel op een dikkere poot in het midden te krijgen leg ik een stuk triplex onder de zool van de frees, even puzzelen welke dikte benodigd is, een andere keer misschien een stukje laminaat afhankelijk van de dikte van alle gebruikte materialen.

 

[JochemK]

Leuk project hoor.

Is eiken daarvoor een geschikte houtsoort? Lijkt me wel stevig (qua constructie) en hard genoeg om de verf er niet meteen vanaf te laten slijten op de onderste dwarslatten, als je er met de schoenen op zit.

Heeft dat niet veel meer met de kwaliteit van de verf te maken dan van het hout? Stel dat je die dwarslatten van staal zou maken, dan slijt slechte verf er toch alsnog zo vanaf of zie ik iets over het hoofd?

 

[vandikte]

Je zou ook een kant van de domino in een ruimer gat kunnen lijmen?

 

[klusrob]

Heeft dat niet veel meer met de kwaliteit van de verf te maken dan van het hout? Stel dat je die dwarslatten van staal zou maken, dan slijt slechte verf er toch alsnog zo vanaf of zie ik iets over het hoofd?

Deels ook wel. Maar ik kan me voorstellen (correct me if wrong) dat als de ondergrond zachter is (vuren) die bij een kleine beschadiging sneller wegslijt dan een harde ondergrond (staal, hardhout).
Bij ons op het werk hebben we een trap met vurenhouten treden; de hoeken slijten snel weg (ronden iedere keer meer af, op het loopvlak lijkt de trap te zijn afgerond met een frees R20) door het gebruik. Die moet ieder jaar opnieuw geschilderd worden. Wij zelf hebben thuis een trap met hardhouten treden; die heb ik in 2011 geschilderd en er is nog geen krasje te zien op de hoeken.
Nu wordt de trap op het werk iets meer belopen, maar het zou niet zo'n groot verschil moeten zijn (verf is exact dezelfde, alleen een andere kleur). Mijn redenatie, en die van onze bouwkundig medewerker, dat het aan de zachtere houtsoort ligt.

@Wim1965 dus gewoon trial and error? Daar was ik al bang voor. Dan inderdaad een hulpplaatje op dikte schaven van 1/2 het verschil tussen beiden. En dan ook consequent werken om in beiden de domino van dezelfde kant erin te frezen; die fout maakte ik met de proefopstelling tot 3x achter elkaar.
Ik had om in de kop van de dunne lat te boren er al 2 naast geklemd om 'm breder te laten zijn.

Je zou ook een kant van de domino in een ruimer gat kunnen lijmen?

De domino met de verruimde stand maakt het gat in de breedte ruimer, maar dat kan ik dmv goed paren goed genoeg krijgen.
Als ik het gat in de hoogte extra ruim maak (dus in 2x frees met verschillende hoogte), wordt dan niet juist het pluspunt van de domino (bij montage goed uitgelijnd) teniet gedaan? En belangrijker, de stevigheid van de verbinding door het te ruim passen? Naast de domino zit niet zoveel hout om een goede kopse verlijming te krijgen; de sterkte moet uit de domino zelf komen (=pen en gat), dus die wil ik nauwpassend houden als het kan.

 

[vandikte]

De brede stand op de domino heeft beperkt invloed op de sterkte, die komt voornamelijk van het lijmoppervlak en je mist 1 of 2 smalle zijdes dus het zou kunnen.
Ik zou liever een mal maken zodat ik de domino onder een kleine hoek plaats zoals Wim ook bedoeld!

 

[klusrob]

Klopt, maar ik kan de domino goed uitlijnen in de breedte. Die brede stand op de machine heb ik dus niet nodig.
Het probleem zit 'm juist in de hoogte...

 

[Marijn]

Je kunt ook je domino zo goed mogelijk maken in de poot en dwarslat. Als je dwarslat dan niet helemaal in het midden blijkt te zitten, de dwarslat aan 1 kant schaven.

 

[klusrob]

Na wat uitproberen en enkele latjes geschaafd te hebben met verschillende dikte, heb ik de resterende gaten (met wat vallen en opstaan, iets van 1x meten en 2x zagen/frezen ) er goed in gekregen, in ieder geval goed genoeg voor een try-out.

Het prototype is af en goedgekeurd. Nog even van 1 van de poten een mm afschuren, hij wiebelt een heel klein beetje.
Nu nog bedenken uit welk hout het onderstel gemaakt gaat worden (nog ideeën?) en of we 'm inderdaad gaan schilderen. De zitting blijft in ieder geval blank eiken (afgewerkt met Skylt).

Wel wat leerpunten: eerst goed kijken waar de domino's moeten komen en ze dan ook in beide delen van het hout vanaf dezelfde kant infrezen. En niet eerst in de tussenlat om er vervolgens achter te komen dat dat niet het meest handig is om dat ook van die kant in de poot te doen.
En bij de uiteindelijke krukken worden de onderste dwarslatten iets dunner, die zijn iets te breed en te lomp nu.
Maar daar is een prototype voor, toch?


Hier stond 'ie in de lijmklemmen


Af, wel een donkere foto zie ik nu...


En goedgekeurd, ook door de kat (na enige aarzeling).

 

[klusrob]

Ik ben eindelijk, bijna een jaar na de start, verder gegaan met de krukken.
Doordat ik een lange kerstvakantie had genomen, en door de lockdown ook de houtbewerkingscursus niet door kon gaan, had ik wat tijd.
Ik heb vorig jaar (2020) rond de kerst een stapel eikenhout gehaald bij @MasaveHout, voor zowel een eetkamertafel als de krukken. Kwartiers gezaagd en bijna geheel rechtdradig, wel met af en toe een noest helaas.
Ik heb het hout toen boven op de logeerkamer weggelegd (met latten ertussen uiteraard) met de gedachte dat ik het toen in de kerstvakantie al een eerste keer zou schaven om daarna de mooiste delen eruit te zoeken voor de tafel (ivm de tekening en noesten), en van de rest de krukken te maken. Alleen dat schaven is er nooit van gekomen, mede door ruimtegebrek in de schuur (had het idee om het schaven buiten te doen, maar door slecht weer steeds uitgesteld). Maar het voordeel is nu wel dat het hout lang genoeg heeft kunnen acclimatiseren.

Toen de lockdown aangekondigd werd, toch maar nagedacht of ik het hout niet op een andere manier kon schaven. Want de schuur is niet lang genoeg om balken van iets mer dan 2 meter door de vandikte te halen. Maar na wat geschuif met de vandikte, en door deze precies in de deuropening tussen schuur en bijkeuken te zetten, kon het hout door de openstaande deur er wel doorheen.
Dus, het hout rondom de kerstdagen voor de 1e maal grof geschaafd en de uitgezocht hoe het mooi uitkwam.

Na de kerst van een overgebleven balk kortere delen gezaagd, en geschulpt en geschaafd tot poten en dwarslatten. 12 stuks van ieder voor 3 krukken.


De dwarslatten en poten op de freestafel voorzien van een afgerond kantje


en op lengte gezaagd. Onder een hoek van 5 graden, want de poten van de krukken staan iets naar buiten.
Daar komt de Incra afkortaanslag goed van pas; iedere keer zonder nameten precies 5 graden




En dan zijn de onderdelen op lengte.


De verbindingen worden gemaakt met domino's. Om te zorgen dat ze allemaal op dezelfde plek komen, maar ff een paar malletjes gemaakt.




Voor de tussenlatjes was het wat lastiger; die zijn gezaagd in een hoek van 5 graden, en daar moest ik dus recht op de zaagsnede ook een domino infrezen. Ook daar maar een mal voor gemaakt om de latjes in te klemmen en de domino op steeds precies in het midden in te frezen.

 

[klusrob]

Dan is dit het resultaat: een bouwpakket voor 1 kruk.


Om te bepalen hoe lang alle onderdelen moesten worden en te controleren of de berekeningen klopten, heb ik voor het zagen een model op schaal getekend op een reststuk mdf (al is het niet goed te zien op de foto)


Datzelfde model heb ik tijdens het lijmen ook gebruikt om de pootdelen in model te houden en makkelijk te kunnen zien of de hoek van de poten goed bleef.
Vastgeklemd op een lat die ik precies op de bovenlijn heb gezet, om de bovenkant niet te laten verschuiven. De poten onderling geklemd met blokjes ook onder 5 graden gezaagd om de klemmen er toch recht op te kunnen zetten.


En dan 2 van deze delen samengevoegd tot 1 kruk.


En dat 3x...
Ook de zittingen zijn al gelijmd, geschaafd en op maat gezaagd. Morgen kan ik die erop zetten.

 

[3dmazter]

Dat ziet er netjes uit.
wat als je de poten spuit met mat zwart?
Dan blijf je de nerf zien maar lijkt het metaal.
of een zwarte beits en daarna afwerken met skylt lak of hardwax olie.

 

[klusrob]

Zoals ze nu zijn hebben we besloten om ze geheel niet zwart te maken, ze blijven zoals ze nu zijn. Ik ga ze nog wel behandelen met Skylt lak om ze te beschermen natuurlijk.